Πέμπτη 31 Δεκεμβρίου 2009

ΜΟΥΣΙΚΗ…ΠΡΟΚΛΗΣΗ μετα..ΠΡΟΣΚΛΗΣΕΩΣ..

Στις 9 Ιανουαρίου 2010 , Κυριακή και ώρα 8η Βραδυνή , αγαπημένοι μας φίλοι , θα έχουμε την ευκαιρία , να παρακολουθήσουμε , στο Πολιτιστικό Κέντρο Άμφισσας , μιά όμορφη μουσική..βραδιά , με τη μπάντα και τη χορωδία του Δήμου .

Το πρόγραμμα , ως συνήθως..ονειρεμένο , δουλέμένο..άψογα , κάτω απ’ την επίβλεψη του αγαπημένου μας Μαέστρου Πάνου Βασιλείου , που , ως γνωστόν , έχει..υιοθετήσει , μετά..σφοδρής αγάπης , και τη Λιδορικιώτικη μπάντα του..Π.Ο.Λ …

IMG_0033

Xορωδία 3-6 001

Δεν είχαμε ποτέ , μέχρι τώρα , την ευκαιρία , να ΄..ζήσουμε τέτοιες στιγμές και στο χωριό μας , το γιατί ..ας μη το ..ψάχνουμε , ας ελπίσουμε όμως πως το 2010 , θα ‘ναι η χρονιά της Λιδορικιώτικης Πολιτιστικής , όχι…αναγέννησης , αλλά…ΓΕΝΝΗΣΗΣ !! Βέβαια , με την αδελφο..ποίηση , που έγινε , με το αμέριστο ανδιαφέρον και του Δημάρχου Αμφίσσης , του αγαπητού μας κ. Ασημακόπουλου , ήρθαμε πιό κοντά με τον Αμφισσιώτικο ..καλλιτεχνικό..πυρήνα , και με ..δεδομένη , την αμέριστη συμπαράσταση και αγάπη του Μαέστρου μας , μπορούμε να μη ..νοιώθουμε σαν..ξένοι , σε κάθε Αμφισσιώτικη εκδήλωση..

Όσοι από μας αγαπημένοι μας φίλοι , μπορούν , θα ήταν μεγάλη ευκαιρία , να ζήσουν την μουσική αυτή ..πανδαισία ..τέτοιες στιγμές μη τις…χάνετε , δεν..ξανάρχονται !!!

Πάρτε και μιά μικρή..γεύση , από..πρόβα φυσικά…




Χρόνια πολλά , καλή χρονιά








ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΕΣ ΤΗΣ ΛΗΞΟΥΡΙΩΤΙΚΗΣ ΦΙΛΑΡΜΟΝΙΚΗΣ

 

 

img_0023

img_0024

   Πριν από ένα χρόνο , περίπου , όταν δειλά..δειλά , ξεκινούσαμε το ονειροτάξειδό μας , παίρναμε , απ’ όπου..μπορούσαμε , πληροφορίες και..συμβουλές , μιά απ’ τις σημαντικότερες ..πηγές , αυθόρμητης ..βοήθειας και..αγάπης , ήταν και η “ Φιλαρμονική  σχολή Ληξουρίου “ , που μας άνοιξε αμέσως..καρδιά κι’ αγκαλιά..

   Θυμόμαστε μάλιστα , όταν πρωτοκουβεντιάσαμε , τηλεφωνικά ..φυσικά , ο αγαπητός Πρόεδρός της Σπύρος Αλεξανδρόπουλος , μεταξύ ..σοβαρού και αστείου , μας είπε , με τη..χαρακτηριστική μελωδική προφορά του : Καλά βρε Κώστα μου , δεν ..αργήσατε λίγο , να φκιάξετε ..μπάντα ; Βλέπεις το Ληξούρι έχει μπάντα απ’ το , κρατηθείτε…1836 !!

  Τι του..απαντήσαμε ; Τι άλλο θα μπορούσαμε ; Ε..καλά βρε..Σπύρο μου , σιγά..την ..καθυστέρηση , ούτε ΔΙΑΚΟΣΙΑ..ΧΡΟΝΙΑ ΔΕΝ…ΕΙΝΑΙ…

  Η Ληξουριώτικη λοιπόν Φιλαρμονική , Επττανήσιοι γαρ , πραγματοποιούν πολλές και αξιόλογες συναυλίες , καιν εκδηλώσεις γενικά , και είναι η πρώτη , που θα τιμήσει το χωριό μας , την επόμενη χρονιά , όταν θα ..μπούμε και μεις , δειλά ..δειλά στο..χορό , πραγματοποίησε με μεγάλη επιτυχία , αναμενόμενο…φυσικά , τη Χριστουγεννιάτική της συναυλία , στις 27 12-2009 , στο Δημοτικό Θέατρο..

 

IMG_0002

IMG_0003

IMG_0001

IMG

 

IMG_0004

     Η συναυλία , γιά να μπορέσουν να την ..απολαύσουν και οι..εις..Αθήνας και..περίχωρα , φιλόμουσοι , θα επαναληφθεί τη Δευτέρα  11-1-2010 , στην Αθήνα , στο θέτρο “ ΑΚΡΟΠΟΛ “ στις 6 το απόγευμα , περιττό  να ..θυμίσουμε , πως τέτοιες ..εκδηλώσεις , είναι…συλλεκτικές , και αποτελούν ..εμπειρίες..ζωής , κάλλιο..να μη τις..χάνουμε , όσοι..πιστοί , προσέλθετε….

  Ευχαριστούμε θερμά , τους αγαπημένους μας φίλους της Ληξουριώτικης Φιλαρμονικής , γιά την αγάπη τους και γιά την τιμητική πρόσκληση , βεβαίως..

   ΤΟΥΣ   ΕΥΧΟΜΑΣΤΕ  ΥΓΙΕΙΑ – ΕΥΤΥΧΙΑ – ΧΑΡΑ  - ΠΡΟΚΟΠΗ , και..πάντα ΠΡΩΤΟΠΟΡΟΙ ΣΤΟΝ..ΠΟΛΙΤΙΣΜΟ…

                  ΧΡΟΝΙΑ  ΠΟΛΛΑ   -     ΚΑΛΗ   ΧΡΟΝΙΑ

polidorikiou-sima

Παρασκευή 18 Δεκεμβρίου 2009

ΕΥΧΕΣ ΚΑΙ ΑΓΑΠΗ ΑΠ’ ΤΟΝ…Π . Ο . Λ…

 

   Τούτες τις μέρες , που , πλησιάζοντας η βραδιά των ..Χριστουγέννων , τα μάτια είναι στραμμένα , εκεί , όπου γεννιέται η αγάπη κι’ η ελπίδα της ζωής , ας κάνουμε όλοι μιά ευχή , γιά ένα καλύτερο κόσμο , μιά καλύτερη ζωή , με υγεία , ειρήνη και..αγάπη , από όλους γιά..όλους   ..

IMG

     

polidorikiou-sima

Πέμπτη 17 Δεκεμβρίου 2009

ΤΟ ΗΜΕΡΟΛΟΓΙΟ ΜΑΣ…

IMG

   Ευμενέστατα σχόλια απέσπασε το ημερολόγιό μας , όπως γράψαμε και προχθές , και είναι ικανοποιητική η..ζήτησή του , εμείς , όπως υποσχεθήκαμε , θα αναφέρουμε καθημερινά , γιά πολλούς και διαφόρους..λόγους , τα ονόματα των χωριανών και φίλων μας , που το προμηθεύτηκαν , καθώς και τον αριθμό των ημερολογίων και , φυσικά το ποσό .

                                17-12- 2009

   Κολοκυθά  Λένα                               1          e    20

   Αγροτική  Τράπεζα                          4                80

   Ράπτης  Δημήτριος                           1                20

   Σκούτας  Κων/νος                             1               20

        Σ Υ Ν Ο Λ Α                                 7              140

   Ευχαριστούμε όλους τους φίλους μας , γιά την ενίσχυση των σκοπών του Ομίλου μας , γιατί στην ουσία , περί οικονομικής ενισχύσεως πρόκειται , γιά να συνεχισθεί η προσπάθεια , που έχει αρχίσει εδώ και ένα περίπου χρόνο..

IMG_0001

    Με την ευκαιρία , και επειδή πολλοί φίλοι μας , κι’ απ’ την Ελλάδα , αλλά κι’ απ’ το εξωτερικό , μας ρωτούν αν και πως μπορούν να προμηθευτούν το συλλεκτικό μας ημερολόγιο και την ευχετήρια κάρτα μας , θα θέλαμε να σας κάνουμε γνωστό , πως μπορείτε να επικοινωνείτε μαζί μας , γιά να σας το στείλουμε .

  Ταχ/κή Διεύθυνσή μας : Πολιτιστικός Όμιλος Λιδορικίου

                                        Λιδορίκι    Τ.Κ  33053

                   E-mail        : polfokidos@gmail.com

  Τηλέφωνα                  : 6946243033  -  2266022581

  Ήδη , η πρώτη αποστολή γιά Η.Π.Α , Σικάγο ,  φεύγει αύριο και ελπίζουμε να ακολουθήσουν και άλλες , και προς άλλες χώρες, αλλά και εντός Ελλάδος .

    Από κανένα σπίτι , δεν πρέπει να λείπουν αυτά τα δυό , ημερολόγιο και  κάρτα , και σκοπός μας δεν είναι η..συγκέντρωση χρημάτων , αυτό που πρώτα μας ενδιαφέρει είναι να προμηθευτούν ΟΣΟΙ ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΟΙ ΛΙΔΟΡΙΚΙΩΤΕΣ , είναι μπορετό , το αναμνηστικό μας ..δίδυμο , που σηματοδοτεί μιά καινούρια εποχή στη Λιδορικιώτικη ζωή .

   Τελειώνοντας δίνουμε , γιά μιά ακόμα φορά , τον τραπεζικό λογαριασμό του Ομίλου μας , γιά όσους , ίσως , δεν τον γνωρίζουν , και θέλουν , με οποιοδήποτε ποσό , να ενισχύσουν την προσπάθειά μας :

             ΕΤΕ     406 / 296020 –67

…μιά φορά το χρόνο , ας θυμηθούμε και τον..πολιτισμό …

                        Καλό  σας  βράδυ

        polidorikiou-sima

Τρίτη 15 Δεκεμβρίου 2009

KAI H XΡΙΣΤΟΥΓΕΝΝΙΑΤΙΚΗ ΚΑΡΤΑ ΜΑΣ…

 

Έξ ίσου καλή , απ’ό,τι μας λένε , είναι και η ευχετήρια Χριστουγεννιάτικη κάρτα μας , που κι’ αυτή..κινείται στον ίδιο..δρόμο , στις…ΠΑΛΙΕΣ  ΑΣΠΡΟΜΑΥΡΕΣ..ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΕΣ..δείτε  τη….

           IMG_0001

           IMG

  Κι’ αυτή θα τη βρείτε μαζί με το ημερολόγιο…

                     Καλό  βράδυ…

TO HΜΕΡΟΛΟΓΙΟ ΜΑΣ…

 

Άρχισε από χθες , η διάθεση του ημερολογίου μας , και αυτό που έχει ιδιαίτερη σημασία γιά μας , είναι το ότι γίνεται ..δεκτό με ευμενέστατα σχόλια , κάτι πολύ – πολύ  σημαντικό ..δείτε το..

IMG

IMG_0001

IMG_0002

 

IMG_0003

IMG_0004

IMG_0005

IMG_0006

IMG_0007

IMG_0008

IMG_0009

IMG_0010

IMG_0011

IMG_0012

 IMG_0013

IMG_0014

Ενθουσιασμένοι , οι χωριανοί μας , αλλά και οι φίλοι του Π.Ο.Λ , που το είδαν , και φυσικά το αγόρασαν .

    Καθημερινά , και γιά λόγους τάξεως , θα ανακοινώνουμε τα ονόματα των φίλων μας , που ενίσχυσαν τον Όμιλό μας , αγοράζοντας ημερολόγια , καθώς επίσης και τον αριθμό των ημερολογίων , αρχίζοντας από σήμερα , που άρχισε , ουσιαστικά η διάθεση :

  Κωστοπαναγιώτου Ηλίας       τεμ      5                e  100

  Γκίκα Βούλα                            “       5                    100

  Καραγκούνης Αθαν .               “       1                      20

  Κοκμοτός  Ευθύμιος                 “       1                      20

  Ράπτης  Λάζαρος                     “       1                      20

  Καλόγηρος  Σταύρος               “       1                      20

  Πανάγος  Μιλτιάδης                “       1                      20

  Πανάγος  Νικόλαος                 “       1                      20

  Γεροδήμος   Γεώργιος             “       1                      20

  Ηλιόπουλος  Βασίλειος            “       3                      60

    Σ Υ Ν Ο Λ Α                                  20                    400

Το ημερολόγιό μας , θα διατίθεται και απ’ το κατάστημα ΔΗΜ.ΝΑΚΟΥ , είναι ευκαιρία να αποκτήσετε το πρώτο ημερολόγιο της πρώτης Λιδορικιώτικης μπάντας , και της αναμνηστικής πρώτης μας ευχετήριας Χριστουγεννιάτικης κάρτας , είναι ..συλλεκτικά κομμάτια , γιατί ..σηματοδοτούν μιά καινούρια εποχή , στα πολιτιστικά μας πράγματα , όλα τα σπίτια πρέπει να το ..έχουν..

  Πέρα όμως απ’ αυτό , είναι και ένα υπέροχο δώρο , τώρα στις γιορτές , χαρίστε στα αγαπημένα σας πρόσωπα , στους φίλους  σας , στους συγγενείς και στους ξενητεμένους σας , ένα ημερολόγιο και μιά κάρτα , να ‘χουν το αγαπημένο μας χωριό , δίπλα τους , κοντά τους κάθε στιγμή , ύστερα , υπάρχει σ’ αυτά και η φωτογραφία των πρώτων παιδιών-μουσικών , της Λιδορικιώτικης μπάντας , κάτι που θα μείνει στην ιστορία του χωριού μας…

                        Καλό  σας  βράδυ  

              polidorikiou-sima

Κυριακή 13 Δεκεμβρίου 2009

ΠΡΟΒΑ..ΤΖΕΝΕΡΑΛΕ !!!

Πρόβα - συννεφιά 13-12-09 002

Γλυκό..πικρη μέρα η σημερινή , ηλιο..συννεφιασμένη …

Πρόβα - συννεφιά 13-12-09 005

Βαρειά έξω η ατμόσφαιρα , και σχετικά..ψυχρή , αλλά ..μέσα..στις αίθουσές μας , το..θερμόμετρο πολύ..ανεβασμένο , οι πρόβες γιά την πρώτη μας έξοδο στο χωριό , είναι..εντατικές , κουραστικές , ίσως , γιά τα παιδιά , αλλά στα μάτια όλων , ήταν ολοφάνερη η..ικανοποίηση και το πάθος …














Δεν νομίζουμε , αγαπημένοι μας φίλοι , πως χρειάζονται πολλά..λόγια , τα βιντεάκια μιλάνε..μόνα τους , θα πρέπει όμως να σταθούμε γιά λίγο , στους μεγάλους πρωταγωνιστές αυτής της προσπάθειας , του Μαέστρου μας και των παιδιών μας , των παιδιών , που ένα χρόνο πριν , δεν.. γνώριζαν καν τα..όργανα μπάντας , και να τους δώσουμε τα εύσημα που τους πρέπουν .
Θεού..θέλοντος , και καιρού , φυσικά , επιτρέποντος , φέτος , γιά πρώτη φορά στην ιστορία του χωριού μας , θα ακουστούν χριστουγεννιάτικα τραγούδια , κάλαντα , την παραμονή των Χριστουγέννων , ΣΕ ΟΛΟ ΤΟ ΧΩΡΙΟ ΜΑΣ , μιά στιγμή ιστορική , που θα μας συγκινήσει όλους ..εν αναμονή..λοιπόν...

Καλό σας Κυριακόβραδο..



Σάββατο 12 Δεκεμβρίου 2009

ΕΡΧΟΝΤΑΙ ΤΑ…ΚΑΛΑΝΤΑ !!!

   Βροχερή η σημερινή μέρα , αγαπημένοι φίλοι του Π.Ο.Λ , αναμενόμενο , θα μας πείτε.. Δεκέμβριος κατα..χείμωνο , κοντεύουν ..Χριστούγεννα , και αν είμαστε και τυχεροί , μπορεί ξημερώνοντας Χριστούγεννα ,  ν’αντικρύσουμε το χωριό μας ντυμένο στα..λευκά , Θεέ μου ..τι ομορφιά ..

Πρόβα καλαντα - βροχή 001

   Βροχή..ξεβροχή ..ομως , τα παιδιά μας , τα παιδιά της μπάντας μας , της Λιδορικιώτικης μπάντας , ΕΝΩΜΈΝΑ – ΑΓΑΠΗΜΕΝΑ ΚΙ’ ΑΠΟΦΑΣΙΣΜΕΝΑ , όπως λέει και το σχετικό..διαδηλωτικό..σύνθημα , να προσφέρουν στο χωριό τους τη μεγάλη , τη ..μοναδική και , φυσικά , πρωτόγνωρη , χαρά στους χωριανούς μας , προπονούνται , μάλιστα , προπονούνται..εντατικά , κλέβοντας ..λιγουλάκι , απ’ τον ..ελάχιστο ελεύθερο χρόνο τους , μαθαίνοντας Χριστουγεννιάτικα τραγούδια , και τα ..κάλαντα , βεβαίως..βεβαίως…

Πρόβα καλαντα - βροχή 002

   Αυτά τα παιδιά , θυμηθείτε το , θα μείνουν στην ιστορία του χωριού μας , γιατί είναι οι..σκαπανείς , της Λιδορικιώτικης μουσικής ιστορίας , που ευχόμαστε όλοι να είναι..αιώνια ..

Πέμπτη 10 Δεκεμβρίου 2009

ΛΙΔΟΡΙΚΙΩΤΙΚΑ ΧΡΙΣΤΟΥΓΕΝΝΙΑΤΙΚΑ ..ΕΘΙΜΑ : ΤΟ ΣΤΡΙΦΤΟ .

 

ΕΝΑ..ΧΡΙΣΤΟΥΓΕΝΝΙΑΤΙΚΟ ΕΘΙΜΟ ..ΕΤΗΣΙΑΣ..ΔΙΑΡΚΕΙΑΣ..!!!

 

   Δεν μπορώ , αγαπητοί μας φίλοι , να θυμηθώ πότε ακριβώς μπήκε αυτό το..αγνό γιορτινό ..σπορ στη Λιδορικιώτικη ζωή , πάντως , παιδί ακόμα , στη δεκαετία του 50 , ήταν σε..πλήρη..άνθιση .

   Τι όμως ήταν το στριφτό ; ένα απλό..τζογαδόρικο παιχνίδι , που μπορούσε να παιχτεί οπουδήποτε , τα απαραίτητα..σύνεργα ήταν μόνο δυό κέρματα , κάπως μεγάλου μεγέθους , " στριφτάρες " τα λέγαμε , και φυσικά..πελάτες , παίχτες . Πως παιζόταν ; απλά, πολύ απλά , όπως ξέρουμε όλοι τα κέρματα έχουν δυό όψεις , απ' τη μιά , συνήθως ένα πρόσωπο , και το λέγαμε " κορώνα " , κι' απ' την άλλη μιά οποιαδήποτε παράσταση και γράμματα , τα " γράμματα " , ένας απ' τους παίχτες έκανε τη " μάνα " και οι υπόλοιποι πόνταραν , όποιο ποσό μπορούσαν , υπήρχε όμως , συνήθως , κάποιο όριο , στο ποντάρισμα , γιά να υπάρχει κάποιος έλεγχος , και τα χρήματα τα κρατούσε κάποιος κοινής εμπιστοσύνης , μάνας και παιχτών .

   Η μάνα λοιπόν , αφού τέλειωνε το ποντάριοσμα , έστριβε τα νομίσματα , πετώντας τα ψηλά , κατά τέτοιο τρόπο ώστε και στην άνοδο , αλλά και την κάθοδο , να περιστρέφονται , όπως ακριβώς και όταν στρίβουμε ένα νόμισμα στο..κορώνα η γράμματα , όταν λοιπόν κι' οι δυό στριφτάρες είχαν κεφάλι , κορώνες δηλαδή , κέρδιζε η μάνα , κι' όταν έρχονταν γράμματα , κέρδιζαν οι παίχτες , όταν ερχόταν ένα κι' ένα , η μάνα επαναλάμβανε το στρίψιμο , μέχρι νάρθει η κορώνα η γράμματα .

   Κατά το στρίψιμο , και πριν πέσουν οι στριφτάρες στο χώμα , μπορούσε , γιά διάφορους λόγους , να ακυρωθεί το στρίψιμο είτε απ' τη μάνα , είτε απ' τους παίχτες , κι' έφτανε γι'αυτό να να φωνάξουν : κομμένη , κι' η ριξιά , θεωρούνταν άκυρη , βέβαια πολλές φορές , η επανάληψη του : κομμένη , δημιουργούσε μικροπροβλήματα και..μικροκαυγάδες , αλλά ήταν μιά διαδικασία , κοινά αποδεκτή .

   Θα πρέπει , βέβαια , εδώ να τονίσουμε , πως γύρω-γύρω απ' τη μάνα , που έστριβε , οι..παίχτες-πελάτες , είχαν κάνει ένα κύκλο και...αδημονώντας να δουν την..έκβαση του αγώνα φώναζαν πολλά και..διάφορα , που μερικά δεν ..λέγονται , αλλά αυτό που επικρατούσε ήταν , φυσικά , το..Γ Ρ Α Μ Μ Α Τ Α Α Α Α , γιατί αυτό τους..βόλευε...

   Όταν λοιπόν έρχονταν κορώνες , η μάνα έπαιρνε όλα τα συγκεντρωμένα λεφτά , κάτι που βέβαια δεν άρεσε στο..κοινό , ενώ όταν έρχονταν γράμματα , ο κάθε παίχτης έπαιρνε το διπλάσιο ποσό απ' αυτό που είχε ποντάρει , και γινόταν σωστό...πανηγύρι , γρήγορο , απλό και...αποδοτικό παιχνίδι λοιπόν το στριφτό , και κυρίως προσιτό σε όλους , μιά και μπορούσαν τα παιδιά να ποντάρουν και μικροποσά , που σημειωτέον , τις μέρες εκείνες , Χριστουγέννων και Πρωτοχρονιάς , διέθεταν..κάποιο..χαρτζηλίκι , λόγω καλάντων , χαρτζΙλίκι , που με το στριφτό , συνήθως , εξανεμιζόταν..γρήγορα .

   Το παιχνίδι γινόταν σε..απόμερα σημεία , σε μέρη που δεν φαίνονταν απ' το δρόμο , κυρίως στο γυμναστήριο του Γυμνασίου , αλλά και στις Λάκκες , και τον Ψαλά , βέβαια παρόμοιες..εκδηλώσεις είχαμε και στις γειτονιές , Γυφτομαχαλά , Βαρούσι , αλλά το..χοντρό , το δυνατό παιχνίδι , γινόταν στο Γυμνάσιο , και μη φαντασθείτε , πως στο ...άθλημα επιδίδονταν μόνο πιτσιρικάδες  , όοχι , υπήρχαν και..παιδικά..τμήματα , και..μεγάλων , αλλά και...μεικτά , μικρών και μεγάλων .

   Βέβαια αυτό το παιχνίδι που ξεκίνησε σαν ένα παιχνίδι για το..καλό , που λέμε , και παιζόταν τις γιορτές , στην αρχή τουλάχιστον με..διασκεδαστική διάθεση , εξελίχθηκε , κυριολεκτικά , σε...μάστιγα , που διαρκούσε μάλιστα όλο , σχεδόν , το χρόνο , με όχι και τόσο ευχάριστα αποτελέσματα , γιά να μην πω τραγικά , μερικές φορές .

   Κι' επειδή οι διαστάσεις που πήρε , με τον καιρό , ήταν ..ανεξέλεγκτες , όπως , φυσικά , και τα..αποτελέσματα , οι  τζογαδόροι και φανατικοί οπαδοί του στριφτού , όταν το πράγμα είχε πιά παραγίνει και άρχισαν οι ενοχλήσεις , είτε απ' τις οικογένειές τους , είτε απ' την Αστυνομία , έλυσαν το ..πρόβλημά τους με την μεταφορά του..αγώνα εκτός ..έδρας , σε ερημικά μέρη εκτός Λιδορικίου , η σε άλλα χωριά , που δεν θα είχαν και την..παρενόχληση της Αστυνομίας .

   Κάποια περίοδο μάλιστα , θυμάμαι , το πρόβλημα είχε γίνει , πιά , κοινωνική..μάστιγα και η..Αστυνομική..επιτήρηση..έντονη , οι παθιασμένοι..παίχτες , λοιπόν , πήγαιναν να παίξουν έξω απ' το..Γαλαξείδι , σε ένα έρημοκκλήσι , όπου και γινόταν πραγματική...σφαγή , μέχρι βέβαια που μαθεύτηκε το..στέκι , και πάρθηκαν τα κατάλληλα μέτρα , προς ..σωτηρίαν πολλών..Λιδορικιωτών οικογενειαρχών....

   Με τα χρόνια , ατόνησε το..δραχμοφάγο αυτό..έθιμο , προς μεγάλην ανακούφισιν των..πασχουσών..οικογενειών , που ήταν..αρκετές , πολλοί , απ' τους...φανατικούς , έφυγαν απ' το χωριό , και άλλοι έφυγαν απ' τη ζωή , ας είναι αναπαυμένοι , τώρα δεν ξέρω αν εξακολουθεί να υπάρχει το..έθιμο αυτό , κι' αν υπάρχει πόσο..χρόνο διαρκεί , πάντως γιά πολλά-πολλά χρόνια ήταν αναπόσπαστο ..κομμάτι της....Λιδορικιώτικης ζωής . Βέβαια αυτό δεν σημαίνει πως..εξέλιπεν..ολοσχερώς ο..τζόγος , αλλοίμονο , απλώς υπάρχει με άλλα...ονόματα , Θανάσης..Βαγγέλης η....δεν ξέρω πως.....και παίζεται και με την άδεια της...Αστυνομίας , όπως λέμε....σε στεγασμένους...χώρους ....

   Φέτος όμως , γιορτάδες  ..2009 !! Θα κάνουμε το σχετικό..ρεπορτάζ , γιά να ..διαπιστώσουμε αν το..παλιό αυτό..όμορφο (!) έθιμο..υπάρχει ακόμα , κι’ αν..ναι , θα σας έχουμε και το απαραίτητο…φωτορεπορτάζ…

                    Καλό…ξημέρωμα…..Κ.-

EΘΙΜΑ ΧΡΙΣΤΟΥΓΕΝΝΩΝ ΚΑΙ ΠΡΩΤΟΧΡΟΝΙΑΣ ΣΤΗΝ ΚΑΠΠΑΔΟΚΙΑ .

   Υπήρχε μια πληθώρα ηθών και εθίμων που συνόδευαν την καθημερινή ζωή των κατοίκων ης Καππαδοκίας σε όλες της σχεδόν τις εκδηλώσεις. Τα περισσότερα από αυτά έχουν λατρευτικό χαρακτήρα λόγω του έντονου θρησκευτικού συναισθήματος που διακατείχε τους Καππαδόκες. Ελάχιστα είναι τα εξωχριστιανικά έθιμα και αυτά αναφέρονται στην απομάκρυνση κακών πνευμάτων και δαιμόνων. Καταγράψαμε τα ήθη και τα έθιμα και τα συνθέσαμε κατά ενότητες παρακολουθώντας τα παράλληλα με το χρόνο που τελούνταν.
   Τα Χριστούγεννα τα έλεγαν οι Καππαδόκες Μικρό Πάσχα. Από την παραμονή 24 Δεκεμβρίου άρχιζαν οι προετοιμασίες, Έσφαζαν κοτόπουλα ή μεγαλύτερα ζώα που τα μοιράζονταν περισσότερες οικογένειες. Σ' όλα τα σπιτικά ζύμωναν πίττες με αλεύρι, γάλα, αυγά, ζάχαρη και βούτυρο. Οι γυναίκες πήγαιναν στους στάβλους όπου άναβαν κεριά στα παχνιά των ζώων και θυμιάτιζαν.
   Τη νύχτα της παραμονής, περασμένα μεσάνυχτα κτυπούσε η καμπάνα της εκκλησίας. Αν δεν υπήρχαν καμπάνες χρησιμοποιούσαν σήμαντρα ή ακόμη και συνεργεία από ιεροδρόμους με επικεφαλή τον κανδηλανάφτη που διάβαιναν το χωριό απ' άκρη σ' άκρη και ειδοποιούσαν τους πιστούς πως ήρθε η ώρα της εκκλησίας κτυπώντας τις πόρτες τους.
   Οι άνδρες φορούσαν γιορτινά και οι γυναίκες τις κεντημένες φορεσιές από τσόχα. Πήγαιναν όλοι μαζί οι γείτονες και για να βλέπουν στο σκοτάδι κρατούσαν πυρσούς. Η Λειτουργία, τελείωνε, πριν ξημερώσει και γύριζαν στα σπίτια τους Ασπάζονταν οι μικρότεροι τα χέρια των μεγαλυτέρων και ευχόταν «Χριστός γεννάται», «Αληθώς γεννάται», «Χρόνια Πολλά» κ.α.
   Έστρωναν το Χριστουγεννιάτικο τραπέζι που περιελάμβανε σούπα τραχανά και γιουβαρλάκια. Απαραίτητα έπρεπε να υπάρχει στο τραπέζι την ημέρα αυτή και το " χερσέ" πιλάφι από ψιλοκομμένο στάρι που είχε βράσει σε ζωμό από κόκαλα. Το φαγητό αυτό το έδωσαν και στην Παναγία να φαει όταν ήταν λεχώνα.
   Δεν είχε ξημερώσει και οι περισσότεροι έπεφταν πάλι για να κοιμηθούν. Όλες τις μέρες από τα Χριστούγεννα μέχρι του Αγίου Βασιλείου γιόρταζαν, συγκεντρωμένοι στα σπίτια διασκέδαζαν χορεύοντας χωριστά οι άντρες και χωριστά. οι γυναίκες, στα δώματα, στις στέγες που ήταν επίπεδες, σε μικρές πλατείες αν ο καιρός το επέτρεπα..
   Το βράδυ της παραμονής της Πρωτοχρονιάς τα παιδιά γύριζαν στα σπίτια και έλεγαν τα κάλαντα Ομάδες, συνήθως από έξι αγόρια η καθεμιά σκόρπιζαν στο χωριό. Τα τρία παίδια από την κάθε ομάδα ανέβαινα στο δώμα των σπιτιών και από το φεγγίτη (πετζέ) κρατούσαν με σκοινί ένα φανάρι δικής τους κατασκευής και το άφηναν να κατέβει μέσα στο σπίτι. Ανεβοκατέβαζαν μέσα στο δωμάτιο του σπιτιού το φανάρι τους και έψελναν το τροπάριο του Αγίου Βασιλείου " Εις πάσαν την γην εξήλθεν ο φθόγγος σου ...» και πολλές φορές στο τέλος πρόσθεταν : Καλησπέρα στη βραδιά σας, όποιος δώσει να κάμει αγόρι, όποιος δε δώσει, να κάνει κορίτσι, κι αυτό ως το πρωί καμπουριασμένο. Την ίδια στιγμή τα άλλα τρία παιδιά είχαν μπει μέσα στο σπίτι, για να πάρουν τα δώρα που θα τους προσφέρουν, αυγά, πλιγούρι, βούτυρο, ξηρούς καρπούς. Και στoν Τούρκων τα σπίτια πήγαιναν παιδιά για να ψάλουν τα κάλαντα τα παιδιά τα έτρωγαν μαζί σε ένα σπίτι .
   Τη νύχτα εκείνη γινόταν από πολλούς προσκύνημα στα λαξευτά παρεκκλήσια του Αη-Βασίλη και των 40 Μαρτύρων. Οι δρόμοι φωταγωγημένοι από τα κεριά των προσκυνητών που πήγαιναν και έρχονταν παρουσίαζαν υπέροχο θέαμα.
   Πίστευαν πως τα μεσάνυχτα της Πρωτοχρονιάς ανοίγει ο ουρανός. Αν τη νύχτα της παραμονής γεννιόταν παιδιά, θα ήταν τυχερά. Αν ήταν αγόρια, τους έδιναν στη βάφτιση το όνομα Βασίλης.
   Ξημερώματα Πρωτοχρονιάς οι γυναίκες έτρεχαν στη βρύση να φέρουν νερό τον Αη-Βασίλη «σουγιού». Γέμισε η κάθε μία τη στάμνα της και κρατούσε ύστερα κάτω από τη βρύση σακούλα μικρή με νομίσματα, για να τρέξει μέσα το νερό και να πολλαπλασιαστούν τα νομίσματα.
   Ιδιαίτερη ήταν η φροντίδα για το γεύμα το μεσημέρι της Πρωτοχρονιάς. Στο τραπέζι έπρεπε να έχουν κότα γεμιστή με πλιγούρι, ρόδια που επάνω τους κολλούσαν μικρά κεριά και τα άναβαν, μέσα σε ταψί με ξηρούς καρπούς και κεριά αναμμένα, στημένα στη μέση.
   Το είχαν σε κακό να δανείσουν ή να δώσουν ελεημοσύνη την ημέρα της Πρωτοχρονιάς, θα έφευγε η σοδειά, το μπερεκέτι του σπιτιού.
Σαράντα μέρες συνέχεια μετά την Πρωτοχρονιά πολλοί συνήθιζαν να πηγαίνουν στο παρεκκλήσι του Αη-Βασίλη να ανάβουν το καντήλι και να παρακαλούν να τους βοηθήσει.
   Μια παράδοση αποδίδει την καθιέρωση της βασιλόπιτας στην επινοητικότητα του Αγίου Βασιλείου. Κάποτε κάποιος πολύ σκληρός έπαρχος της Καππαδοκίας πλησίασε την Καισαρεία με άγριες διαθέσεις. Ήθελε να βασανίσει τους χριστιανούς. Τότε ο Μέγας Βασίλειος ζήτησε να του προσφέρουν ότι νόμισμα ή κόσμημα είχε ο καθένας τους, και να τον συνοδεύσουν στην υποδοχή του άρχοντα. Ο έπαρχος αντικρίζοντας το θησαυρό θαμπώθηκε αλλά για λόγους που δε γνωρίζουμε δεν πήρε την προσφορά τους. Ο Αγιος ανακουφίστηκε αλλά βρέθηκε μπροστά σε αδιέξοδο, γιατί δε θυμόταν σε ποιον ανήκε το κάθε αντικείμενο. Βρήκε όμως τη λύση. Έκανε παραγγελία τόσες πίτες όσα ήταν και τα νομίσματα-κοσμήματα και τοποθέτησε σε καθεμία από ένα. Κατόπιν τα μοίρασε στους πιστούς.
   Σύμφωνα με το θρύλο καθένας έτυχε στην πίτα του ό,τι είχε δωρίσει. Έτσι λένε ότι γεννήθηκε το έθιμο της βασιλόπιτας που κόβουμε την παραμονή ή ανήμερα την Πρωτοχρονιά.

Τετάρτη 9 Δεκεμβρίου 2009

ΧΡΙΣΤΟΥΓΕΝΝΙΑΤΙΚΑ ΕΘΙΜΑ ΑΠ’ ΟΛΗ ΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ …

 

 

image

. Έθιμα και παραδόσεις της πατρίδας μας, που δίνουν ξεχωριστό χρώμα στις περιοχές που τα τηρούν ακόμα.


         Έθιμα από την Κεντρική Ελλάδα:


               «Το τάισμα της βρύσης»


   Τα μεσάνυχτα της παραμονής των Χριστουγέννων γίνεται το λεγόμενο "τάισμα" της βρύσης. Οι κοπέλες, τα χαράματα των Χριστουγέννων, αλλού την παραμονή της Πρωτοχρονιάς, πηγαίνουν στην πιο κοντινή βρύση "για να κλέψουν το άκραντο νερό". Το λένε άκραντο, δηλαδή αμίλητο, γιατί δε βγάζουν λέξη σ’ όλη τη διαδρομή. Αλείφουν τις βρύσες του χωριού με βούτυρο και μέλι, με την ευχή όπως τρέχει το νερό να τρέχει και η προκοπή στο σπίτι τον καινούργιο χρόνο και όπως γλυκό είναι το μέλι, έτσι γλυκιά να είναι και η ζωή τους. Για να έχουν καλή σοδειά, όταν φτάνουν εκεί, την "ταΐζουν", με διάφορες λιχουδιές, όπως βούτυρο, ψωμί, τυρί, όσπρια ή κλαδί ελιάς. Έλεγαν μάλιστα πως όποια θα πήγαινε πρώτη στη βρύση, αυτή θα στεκόταν και η πιο τυχερή ολόκληρο το χρόνο.
   Έπειτα ρίχνουν στη στάμνα ένα βατόφυλλο και τρία χαλίκια, "κλέβουν νερό" και γυρίζουν στα σπίτια τους πάλι αμίλητες μέχρι να πιούνε όλοι από το άκραντο νερό. Με το ίδιο νερό ραντίζουν και τις τέσσερις γωνίες του σπιτιού, ενώ σκορπούν στο σπίτι και τα τρία χαλίκια.


      «Κλωνάρια στο τζάκι» ή «Πάντρεμα της φωτιάς»


   Την παραμονή των Χριστουγέννων σε πολλά μέρη της Ελλάδας "παντρεύουν", τη φωτιά. Παίρνουν δηλαδή ένα ξύλο με θηλυκό όνομα π.χ. κερασιά και ένα με αρσενικό όνομα, συνήθως από αγκαθωτά δέντρα. Τα αγκαθωτά δέντρα, κατά τη λαϊκή αντίληψη, απομακρύνουν τα δαιμονικά όντα, όπως τους καλικάντζαρους.
   Στη Θεσσαλία, επιστρέφοντας από την εκκλησία στο σπίτι, τα κορίτσια βάζουν παραδίπλα στο αναμμένο τζάκι κλωνάρια κέδρου που τα ξεδιαλέγουν, ενώ τα αγόρια τοποθετούν κλαδιά από αγριοκερασιά. Τα μικρά αυτά κλάδιά δέντρων αντιπροσωπεύουν τις προσωπικές τους επιθυμίες για την πραγματοποίηση μιας όμορφης ζωής. Φροντίζουν μάλιστα τα κλαδιά αυτά να είναι λυγερά και παρακολουθούν με ενδιαφέρον ποιο κλωνάρι θα καιεί πρώτο, καθώς λένε πως αυτό είναι καλό σημάδι για το κορίτσι ή το αγόρι, αντίστοιχα, και συγκεκριμένα πως θα είναι αυτό που θα παντρευτεί πρώτο.


          «Η γουρουνοχαρά»

 

 


   Ένα από τα σημαντικότερα χριστουγεννιάτικα έθιμα της Θεσσαλίας είναι το σφάξιμο του γουρουνιού. Η προετοιμασία για το σφάξιμο του γουρουνιού γινόταν με εξαιρετική φροντίδα, ενώ επακολουθούσε γλέντι μέχρι τα ξημερώματα, για να επαναληφθεί η ίδια διαδικασία την επόμενη και τη μεθεπόμενη μέρα. Τρεις-τέσσερις συγγενικές οικογένειες καθόριζαν με τη σειρά ποια ημέρα θα έσφαζε το γουρούνι της.
   Για κάθε σφαγή μεγάλου γουρουνιού απαιτούνταν 5-6 άνδρες, εκτός των παιδιών, που είχαν ηλικία πολλές φορές 20-25 ετών. Επειδή όμως η όλη εργασία είχε ως επακόλουθο το γλέντι και τη χαρά, γι’ αυτό και η ημέρα αυτή καθιερώθηκε ως "γουρουνοχαρά ή γρουνουχαρά". Όταν μάλιστα προσκαλούσαν κάποιον την ημέρα αυτή, δεν έλεγαν "έλα να σφάξουμε το γουρούνι", αλλά "έλα, έχουμε γουρουνοχαρά". Το σφάξιμο των γουρουνιών δεν συνέπιπτε τις ίδιες ημερομηνίες κατά περιφέρειες. Σε άλλες περιοχές τα έσφαζαν 5-6 ημέρες πριν από τα Χριστούγεννα και σε άλλες άρχιζαν από την ημέρα των Χριστουγέννων και μετά, ανάλογα με την παρέα. Τα περισσότερα γουρούνια σφάζονταν στις 27 Δεκεμβρίου, ημέρα του Αγίου Στεφάνου. Γι’ αυτό και η γιορτή αυτή ονομαζόταν "γρουνοστέφανος ή γουρουνοστέφανος". Υπάρχουν όμως και μικρές περιοχές που τα έσφαζαν ένα μήνα ή και περισσότερο, μετά τα Χριστούγεννα.
   Μετά το γδάρσιμο, άρχιζε το κόψιμο του λίπους (παστού), για να γίνει έπειτα το κόψιμο του κρέατος σε μικρά τεμάχια. Το λίπος αυτό, αφού το έλιωναν πρώτα, το έβαζαν σε δοχεία λαδιού ή πετρελαίου και αφού πάγωνε, διατηρούνταν σχεδόν όλο το χρόνο. Οι κάτοικοι της Θεσσαλίας το χρησιμοποιούσαν όλο το χρόνο και σε όλα σχεδόν τα φαγητά. Υπήρχαν μάλιστα περιπτώσεις που πολλοί δεν το αντικαθιστούσαν με τίποτα. Ακόμα και το καλοκαίρι στα φαγητά τους χρησιμοποιούσαν λίπος, γιατί το θεωρούσαν δική τους παραγωγή και επομένως φθηνό, σε αντίθεση με το λάδι που το αγόραζαν μισή ή μια οκά για να περάσουν ένα και δυο μήνες. Επίσης, πολλές φτωχές οικογένειες δεν αγόραζαν καθόλου λάδι και δεν ήξεραν ούτε ποιο είναι το χρώμα του.
   Η γουρουνοχαρά κράτησε, με όλη την αίγλη της, μέχρι το 1940. Συνεχίστηκε βέβαια και αργότερα, μέχρι το 1955, αλλά τα μεγάλα γεγονότα, Κατοχή και εμφύλιος πόλεμος, ανέκοψαν τον ενθουσιασμό και ανέτρεψαν μια παραδοσιακή συνήθεια που κράτησε πολλούς αιώνες.


            Έθιμα από τη Μακεδονία:


             «Το Χριστόξυλο»


   Στα χωριά της βόρειας Ελλάδας , από τις παραμονές των εορτών ο νοικοκύρης ψάχνει στα χωράφια και διαλέγει το πιο όμορφο, το πιο γερό , το πιο χοντρό ξύλο από πεύκο ή ελιά και το πάει σπίτι του. Αυτό ονομάζεται Χριστόξυλο και είναι το ξύλο που θα καίει για όλο το δωδεκαήμερο των εορτών, από τα Χριστούγεννα μέχρι και τα Φώτα, στο τζάκι του σπιτιού. Η στάχτη των ξύλων αυτών προφύλασσε το σπίτι και τα χωράφια από κάθε κακό.Πριν ο νοικοκύρης φέρει το Χριστόξυλο, κάθε νοικοκυρά φροντίζει να έχει καθαρίσει το σπίτι και με ιδιαίτερη προσοχή το τζάκι , ώστε να μη μείνει ούτε ίχνος από την παλιά στάχτη. Καθαρίζουν ακόμη και την καπνοδόχο, για να μή βρίσκουν πατήματα να κατέβουν οι καλικάντζαροι, τα κακά δαιμόνια, όπως λένε στα παραδοσιακά χριστουγεννιάτικα παραμύθια. Το βράδυ της παραμονής των Χριστουγέννων , όταν όλη η οικογένεια θα είναι μαζεμένη γύρω από το τζάκι , ο νοικοκύρης του σπιτιού ανάβει την καινούρια φωτιά και μπαίνει στην εστία το Χριστόξυλο. Σύμφωνα με τις παραδόσεις του λαού, καθώς καίγεται το Χριστόξυλο, ζεσταίνεται ο Χριστός στη φάτνη Του. Σε κάθε σπιτικό, οι νοικοκυραίοι προσπαθούν το Χριστόξυλο να καίει μέχρι τα Φώτα.


                «Οι Μωμόγεροι»


   Η λαϊκή φαντασία οργιάζει στην κυριολεξία σχετικά με τους Καλικάντζαρους, που βρίσκουν την ευκαιρία να αλωνίσουν τον κόσμο από τα Χριστούγεννα μέχρι τα Φώτα, τότε δηλαδή που τα νερά είναι "αβάφτιστα". Η όψη τους τρομακτική, οι σκανδαλιές τους απερίγραπτες και ο μεγάλος φόβος τους η φωτιά. Στις περιοχές της Μακεδονίας και της Θράκης εμφανίζεται το έθιμο των μεταμφιέσεων, που φαίνεται πως έχει σχέση με τους καλικάντζαρους.
   Στα χωριά Πλατανιά και Σιταγροί του Νομού Δράμας συναντάμε το έθιμο των Μωμόγερων, το οποίο προέρχεται από του Πόντιους πρόσφυγες. Η ονομασία του εθίμου προέρχεται από τις λέξεις μίμος ή μώμος και γέρος και συνδέεται με τις μιμητικές κινήσεις των πρωταγωνιστών. Αυτοί, φορώντας τομάρια ζώων – λύκων, τράγων ή άλλων - ή ντυμένοι με στολές ανθρώπων οπλισμένων με σπαθιά, έχουν τη μορφή γεροντικών προσώπων. Οι Μωμόγεροι, εμφανίζονται καθ’ όλη τη διάρκεια του δωδεκαημέρου των εορτών, και προσδοκώντας τύχη για τη νέα χρονιά, γυρίζουν σε παρέες στους δρόμους των χωριών και τραγουδούν τα κάλαντα ή άλλους ευχετικούς στίχους. Όταν δύο παρέες συναντηθούν, κάνουν ψευτοπόλεμο μεταξύ τους, ώσπου η μία ομάδα να νικήσει και η άλλη να δηλώσει υποταγή.
   Παραλλαγές του ίδιου εθίμου, συναντώνται σε χωριά της Κοζάνης και της Καστοριάς, με την ονομασία Ραγκουτσάρια.


                  Έθιμα από την Ήπειρο:


                      «Tα καρύδια»


   Τα καρύδια είναι ένα παραδοσιακό ομαδικό παιγνίδι που παίζουν τα παιδιά στην Ήπειρο. Οι κανόνες του παιχνιδιού έχουν ως εξής: Κάποιο παιδί χαράζει στο χώμα μια ευθεία γραμμή. Πάνω σ’ αυτή, κάθε παίκτης βάζει κι από ένα καρύδι στη σειρά. Μετά, ο κάθε παίκτης με τη σειρά του και από κάθετη απόσταση ενός με δύο μέτρα από τη γραμμή των καρυδιών, σημαδεύει σκυφτός, και με το μεγαλύτερο και το πιο στρογγυλό καρύδι του, κάποιο άλλο καρύδι. Όποιο καρύδι πετύχει και το βγάλει έξω από τη γραμμή το κερδίζει και δοκιμάζει ξανά σημαδεύοντας κάποιο άλλο καρύδι. Αν αστοχήσει, συνεχίζει ο επόμενος παίκτης. Το παιχνίδι συνεχίζεται μέχρι να βγουν από τη γραμμή όλα τα καρύδια.


                  «Tο αναμμένο πουρνάρι»


   Μια ωραία συνήθεια που βασίζεται σε μια παλιά παράδοση. Όταν γεννήθηκε ο Χριστός και πήγαν, λέει, οι βοσκοί να προσκυνήσουν, ήταν νύχτα σκοτεινή. Βρήκαν κάπου ένα ξερό πουρνάρι κι έκοψαν τα κλαδιά του. Πήρε ο καθένας από ένα κλαδί στο χέρι, του έβαλε φωτιά και γέμισε το σκοτεινό βουνό χαρούμενες φωτιές και τριξίματα και κρότους. Από τότε, λοιπόν, έχουν τη συνήθεια στα χωριά της Άρτας, όποιος πάει στο σπίτι του γείτονα, για να πει τα χρόνια πολλά, καθώς και όλα τα παιδιά τα παντρεμένα, που θα πάνε στο πατρικό τους, για να φιλήσουν το χέρι του πατέρα και της μάνας τους, να κρατούν ένα κλαρί πουρνάρι, ή ό,τι άλλο δεντρικό που καίει τρίζοντας. Στο δρόμο το ανάβουν και το πηγαίνουν έτσι αναμμένο στο πατρικό τους σπίτι και γεμίζουν χαρούμενες φωτιές και κρότους τα σκοτεινά δρομάκια του χωριού.
   Ακόμη και στα Γιάννενα το ίδιο κάνουν. Μόνο που εκεί δεν κρατούν ολόκληρο το κλαρί το πουρνάρι αναμμένο στο χέρι τους – είναι μεγάλη πολιτεία τα Γιάννενα – αλλά κρατούν στη χούφτα τους μια χεριά δαφνόφυλλα και πουρναρόφυλλα, που τα πετούν στο τζάκι, μόλις μπούνε και καλημερίζουν. Κι όταν τα φύλλα τα ξερά πιάσουν φωτιά κι αρχίσουν να τρίζουν και να πετάνε σπίθες, εύχονται: «Αρνιά, κατσίκια, νύφες και γαμπρούς!» Αυτή είναι η καλύτερη ευχή για κάθε νοικοκύρη. Να προκόβουν τα κοπάδια του, να πληθαίνει η φαμελιά του, να μεγαλώνουν τα κορίτσια και τα παλικάρια του, να του φέρνουν στο σπίτι νύφες και γαμπρούς, να του δώσουν εγγόνια που δε θ’ αφήσουν τ’ όνομα το πατρικό να σβήσει.


                 Έθιμα από την Πελοπόννησο:


             «Tο σπάσιμο του ροδιού»


   Το πρωί της Πρωτοχρονιάς, η οικογένεια πηγαίνει στην εκκλησία και ο νοικοκύρης κρατάει στην τσέπη του ένα ρόδι, για να το λειτουργήσει. Γυρνώντας σπίτι, πρέπει να χτυπήσει το κουδούνι της εξώπορτας -δεν κάνει να ανοίξει ο ίδιος με το κλειδί του- και έτσι να είναι ο πρώτος που θα μπει στο σπίτι για να κάνει το καλό ποδαρικό, με το ρόδι στο χέρι.
   Μπαίνοντας μέσα, με το δεξί, σπάει το ρόδι πίσω από την εξώπορτα, το ρίχνει δηλαδή κάτω με δύναμη για να σπάσει και να πεταχτούν οι ρώγες του παντού και ταυτόχρονα λέει: "με υγεία, ευτυχία και χαρά το νέο έτος κι όσες ρώγες έχει το ρόδι, τόσες λίρες να έχει η τσέπη μας όλη τη χρονιά". Τα παιδιά μαζεμένα γύρω-γύρω κοιτάζουν οι ρώγες αν είναι τραγανές και κατακόκκινες. Όσο γερές κι όμορφες είναι οι ρώγες, τόσο χαρούμενες κι ευλογημένες θα είναι οι μέρες που φέρνει μαζί του ο νέος χρόνος.


                   Έθιμα από την Κρήτη:

                       «Το Χριστόψωμο»

 

image


    Το ζύμωμα του χριστόψωμου θεωρείται έργο θείο και είναι έθιμο καθαρά Χριστιανικό. Οι γυναίκες φτιάχνουν τη ζύμη με ιδιαίτερη ευλάβεια και υπομονή. Το ζύμωμα είναι μια ιεροτελεστία. Χρησιμοποιούν ακριβά υλικά, όπως ψιλοκοσκινισμένο αλεύρι, ροδόνερο, μέλι, σουσάμι, κανέλα και γαρίφαλα, και κατά τη διάρκεια του ζημώματος λένε: "Ο Χριστός γεννιέται, το φως ανεβαίνει, το προζύμι για να γένει." Πλάθουν το ζυμάρι και παίρνουν τη μισή ζύμη και φτιάχνουν μια κουλούρα. Με την υπόλοιπη φτιάχνουν σταυρό με λουρίδες απ’ τη ζύμη. Στο κέντρο βάζουν ένα άσπαστο καρύδι ή ένα αυγό, συμβολίζοντας τη γονιμότητα. Στην υπόλοιπη επιφάνεια σχεδιάζουν σχήματα με το μαχαίρι ή με το πιρούνι, όπως λουλούδια, φύλλα, καρπούς, πουλάκια. Σε πολλά μέρη τα χριστόψωμα, τα έφτιαχναν κεντημένα με ωραία σχήματα που γίνονταν πάνω στο ζυμάρι με διάφορα ποτήρια, μικρά ή μεγάλα ή κούπες από βελανίδια που συμβόλιζαν την αφθονία που ήθελαν να έχουν στην παραγωγή των ζώων και της σοδειάς του σπιτιού τους.
   Για το χριστουγεννιάτικο τραπέζι, το Χριστόψωμο είναι ευλογημένο ψωμί, αφού αυτό θα στηρίξει τη ζωή του νοικοκύρη και της οικογένειάς του. Το κόβουν ανήμερα τα Χριστούγεννα, δίνοντας πολλές ευχές. Απαραίτητος επάνω, χαραγμένος ο σταυρός. Την ημέρα του Χριστού, ο νοικοκύρης παίρνει το χριστόψωμο, το σταυρώνει, το κόβει και το μοιράζει σ’ όλη την οικογένειά του και σε όσους παρευρίσκονται στο χριστουγεννιάτικο τραπέζι. Μερικοί, εδώ βλέπουν ένα συμβολισμό της Θείας κοινωνίας, όπως ο Χριστός έδωσε τον άρτον της ζωής σε όλη την ανθρώπινη οικογένειά του.
   Από τις προετοιμασίες της παραμονής των Χριστουγέννων πιο χαρακτηριστική είναι εκείνη που αναφέρεται στο ζύμωμα του χριστόψωμου. Κατά τόπους φτιάχνεται σε διάφορες μορφές και έχει διαφορετικές ονομασίες όπως: "το ψωμό του Χριστού", "Σταυροί", "βλάχες" κ.ά."


                       «Η κοτόσουπα»


   Κύριο πιάτο την ήμερα των Χριστουγέννων είναι η γαλοπούλα. Την πρωτοχρονιά η συνήθεια ήταν να φτιάχνουν κότα ή "κούρκο" (γαλοπούλα) γεμιστό με κάστανα, καρύδια, σταφίδες, κιμά, κρεμμύδιπιπέρι και μαϊντανό, όλα καβουρδισμένα. Το έθιμο της γαλοπούλας έφτασε στην Ευρώπη από το Μεξικό το 1824 μ.Χ. Ενα άλλο συνηθισμένο πιάτο είναι το ψητό χοιρινό κρέας (το ψήσιμο γινόταν στη χόβολη του τζακιού). Υπήρχε όμως και η εποχή που τη μέρα αυτή έτρωγαν χοιρινό με πρασοσέλινο ή όποιο άλλο κρέας με πιλάφι.
   Ωστόσο, σε αρκετές περιοχές της χώρας μας διατηρείται το έθιμο της κοτόσουπας, ιδιαίτερα στη Θεσσαλία και στην Κρήτη. Παλαιότερα η κοτόσουπα αποτελούσε το κυρίως πιάτο που έτρωγαν οι Έλληνες όταν επέστρεφαν από την εκκλησία.


                   Έθιμα από την Κεφαλλονιά:


                         «Οι κολόνιες»


   Στην Κεφαλλονιά, αλλά και στα άλλα νησιά των Επτανήσων, το βράδυ της παραμονής της Πρωτοχρονιάς, οι κάτοικοι γεμάτοι χαρά για τον ερχομό του νέου χρόνου, κατεβαίνουν στους δρόμους κρατώντας μπουκάλια με κολόνιες και ραίνουν ο ένας τον άλλον τραγουδώντας: "Ήρθαμε με ρόδα και με ανθούς να σας ειπούμε χρόνους πολλούς". Η τελευταία ευχή του χρόνου που ανταλλάσσουν είναι: "Καλή Αποκοπή", δηλαδή με το καλό να αποχωριστούμε τον παλιό χρόνο. Το πρωί της Πρωτοχρονιάς η μπάντα του δήμου περνάει από όλα τα σπίτια και τραγουδάει καντάδες και κάλαντα.

Τρίτη 8 Δεκεμβρίου 2009

TO HMEΡΟΛΟΓΙΟ ΜΑΣ..ΕΤΟΙΜΟ !!!

 

  Μετά από αγώνα..ταχύτητας , αγαπημένοι μας φίλοι , παραλάβαμε το ..ΠΡΩΤΟ ΜΑΣ  ημερολόγιο .

   Θέλουμε να πιστεύουμε , πως είναι..αξιοπρεπές , ουχί..πανηγυριώτικον , και κυρίως πως δεν..προσβάλλει , την αισθητική των χωριανών και φίλων μας , φυσικά εμείς απλά  τα..ελπίζουμε όλα αυτά , η τελική και..αποφασιστική γνώμη , είναι η δική σας , η οποία , βέβαια , και μας ..ενδιαφέρει πολύ , και τη..θέλουμε..

   Δεν …διεκδικούμε , φυσικά , δάφνες και..δόξες , όχι , είναι ένα μικρό..θυμητάρι , μιάς ζωής..άλλης εποχής , με ..ανάγλυφες εικόνες , της , τότε , καθημερινότητάς μας , που με όλα της τα..πάθια , τα..βάσανα και τις..στερήσεις της , σαν το παλιό καλό..κρασί , λες , με τον καιρό ..γίνεται..αβάσταχτα νοσταλγική..

  Το ξέρουμε , και είναι..φυσικό , γιά κάποιους όλα αυτά να μη..σημαίνουν τίποτα , ή..να σημαίνουν ..ελάχιστα πράγματα , κι’ αυτό..δεκτό και απολύτως φυσικό , ποτέ , δυστυχώς , δεν μπόρεσαν δυό ..άνθρωποι , όσο κοντά κι’ αν..ήταν , συναισθηματικά , ψυχικά , να δουν τα ..ίδια όνειρα …κανόνας..απαράβατος..

   Επίσης , δεν είναι μπορετό , μέσα στο λίγο χώρο , ενός ημερολογίου , να ..χωρέσει μιά ..ολόκληρη ζωή , αιώνων , ενός τόπου και μιάς κοινωνίας ανθρώπων , που μάλιστα δεν ..έβλεπαν και τα ίδια..όνειρα ..

   Μιά..προσπάθεια είναι , το..ξεκίνημα , μάλλον , μιάς προσπάθειας , γιά να..συνδέσουμε και να..συνθέσουμε , το παλιό με το..καινούριο , το νέο , και έτσι , με απόλυτο σεβασμό και ..προσήλωση στην παράδοσή μας , που είναι και το..θεμέλιό μας , να χτίσουμε , μαζί με τους νεότερους , κάτι που να..θυμίζει και το..παλιό , αλλά να είναι όμως κάτι..καινούριο..

  Στις τέχνες , στη μουσική , στην ποίηση , ακόμα και γιά τα..τραγούδια , λένε , πως πρέπει να σου ..θυμίζουν κάτι , αλλά ..όχι..συγκεκριμένο ..να μην μπορείς να πεις..ποιό..

   Απ’ την Παρασκευή λοιπόν , πρώτα ο..Θεός , θα μπορείτε να προμηθευτείτε το ημερολόγιο του Π.Ο.Λ , που έχει σαν ..τίτλο του , ΛΙΔΟΡΙΚΙΩΤΙΚΕΣ  ΜΝΗΜΕΣ , και…υπότιτλους , ΠΑΛΙΕΣ  ..ΑΣΠΡΟΜΑΥΡΕΣ..ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΕΣ..

  Μέσα σ’ αυτές , τις παλιές ..ξεθωριασμένες ασπρόμαυρες φωτογραφίες , οι νέοι ας..μαντέψουν όσα περισσότερα μπορούν , απ’ αυτά που δν..έζησαν και, φυσικά , δεν..γνωρίζουν , όσο γιά τους μεγαλύτερους , αυτοί ας..ξανανειώσουν λίγο , κι’ας..ονειρευτούν ..

                     Καλό  σας   βράδυ..

ΠΕΡΙΜΕΝΟΝΤΑΣ ΤΑ ΧΡΙΣΤΟΥΓΕΝΝΑ Δ.’

 

...Στο μέσο του δωματιού βρίσκεται το Χριστόψωμο , ένα πιάτο με σιτάρι που στη μέση έχει ένα κερί και λίγο λιβάνι πάνω στο τραπέζι . Ο παπάς συνέρχεται λίγο , περνάει το πετραχήλι , ανάβει το θυμιατό και αρχίζει : " Μάγοι και ποιμένες σύρτε προσκυνήστε Χριστόν τον γεννηθέντα εν Βηθλεέμ τη Πόλει ...".

   Κατόπιν , με μιά σουγιά , βγάζει το τργωνικό ύψωμα απ' το χριστόψωμο και το δίνει στο Γιώργη . Αυτός με τη σειρά του το βάζει στο καπέλλο του , και κρατώντας το με τα δυό χέρια του σραμμένο προς τα πάνω κάνει το σημείο του Σταυρού επαναλανβάνοντας τρις : " Μέγα τ' όνομα της Αγίας Τριαδος , Παναγία Θεοτόκε βοήθησον τους δούλους Σου ".

   Μετά το παίρνει ο παπάς και το μοιράζει στους παρεστώτες . Στη συνέχεια παίρνει το χριστόψωμο και το φέρνει στο κεφάλι του , το ζυγιάζει καλά -καλά στη μέση και τραβώντας με τα δυό του χέρια , το σπάζει στα δυό . Μιά και στη μέση είναι η λειτουργία , όπως είδαμε , επόμενο είναι το χριστόψωμο να κοπεί με τη λειτουργιά αριστερά η δεξιά . Τούτο γιά τους χωρικούς έχει συμβολική σημασία , αν το μεγαλύτερο κομμάτι είναι δεξιά , τότε στο σπίτι την επόμενη γεωργική χρονιά , θα έχουμε επιτυχία στα στάρια , αν αντίθετα , στ' αριστερά , τα καλαμπόκια .

   Ο πάτερ..φαμίλιας , ρίχνει στην αγιαστούρα του παπά , που ράντισε προηγούμενα το σπίτι , ανάλογο νόμισμα και το πιάτο με το στάρι στο τράστο του Γιώργη , κατόπιν φιλεύουν τον παπά γιά το καλό και δίνουν και στο παιδί κάνα μήλο , καρύδια η κυδώνι .

   Αυγά όμως , όπως του είχε πει ο παππούς δεν βλέπει ο Γιώργης και αρχίζει να γκρινιάζει , και να φοβερίζει πως θα φύγει .

   - Παιδί μου , του λέει ο παπάς , οι χωριανοί από μοναχοί τους δεν δίνουν αυγά , πρώτα γιατί την εποχή αυτή δεν γεννούν οι κότες , αλλά και αν έχουν και λιγοστά τα κρατούν γιά λόγου τους . Πρέπει λοιπόν με κάποιο τρόπο να τους υποδείξουμε και τότε σίγουρα θα φιλοτιμηθούν .

   Λοιπόν , πρέπει όταν μπαίνουμε στα σπίτια , εσύ , ενώ εγώ θα ψέλνω , τάχα χαζά και με αφέλεια θα βγάζεις ένα αυγό που θα έχεις και θα παίζεις πάνω κάτω .

   Το πρόσωπο του Γιώργη συσπάσθηκε και τα μάτια του γιάλισαν . Στο πρώτο σπίτι που μπήκαν στη συνέχεια , το σχέδιο μπήκε σ' ενέργεια , και τ' αποτελέσματα αποδείχτηκαν ικανά . Στα 83 σπίτια που πήγαν μέχρι τις 11 το μεσημέρι τ' αυγά έγιναν..τριάντα .

   Αλλά , πρόσθεσε ο Παππούλης , η ώρα πέρασε και θα πρέπει να πάμε γιά ύπνο γιατί στις 3 τα μεσάνυχτα , θα χτυπήσει η καμπάνα γιά τη γέννηση του Χριστούλη και δεν θα πρέπει ν' απουσιάσουμε απ' το χαρμόσυνο αυτό γεγονός , και πρόσθεσε χαμογελώντας .

   " Μη ξεχάσετε να φιλέψετε μαζί με τον παπά και το μικρό Γιώργη που θα σέρνει κοντά του , κι' αν υπάρχει και κάνα αυγό στη..φωλιά , ας το δώσουμε γιά να χαρεί κι' αυτός..".

                           Και του χρόνου..

ΣΗΜΕΙΩΣΗ : Αυτή ήταν , φίλοι μου , η όμορφη και..νοσταλγική ανάμνηση του Χαράλαμπου Θάνου , απ' το Δάφνο , που , όπως έχουμε πει , δημοσιεύτηκε στην εφημερίδα " ΛΙΔΩΡΙΚΙ " του Γιώργου Καψάλη , το Νοέμβριο του 1982 , αριθ. φύλλου  12 .

Χειμώνας 2005 038

                              Καλό σας βράδυ................Κ.-

Κυριακή 6 Δεκεμβρίου 2009

ΠΕΡΙΜΕΝΟΝΤΑΣ ΤΑ ΧΡΙΣΤΟΥΓΕΝΝΑ Γ.’

 

Χειμώνας 2005 004

Στο άκουσμα για χαρτζιλίκι ο Γιώργης , σα να μαλάκωσε και το ξανασκέφτηκε . Απ' αυτό αδράχτηκε ο παπάς , και ξανάρχισε να μιλάει γιά τυχερά , και καρύδια και μύγδαλα και γλυκά και αυγά , και χώρια τα λεφτά ." Αμ' αν είναι έτσι ..έρχομαι " λέει αυθόρμητα ο Γιώργης .

   Στις τρεις τα μεσάνυχτα χτύπησε η καμπάνα και ο χτύπος της , υπόκωφος απ' το στρωμένο χιόνι , σκορπίζεται στο χωριό . Το χιόνι έχει σταματήσει , αφού όμως το πήγε πάνω από 25 πόντους . Οι χωριανοί αγουροξυπνημένοι πετάγονται απ' τον ύπνο , φώτα ανάβονται , παραθύρια φωτίζονται , και σε λίγο ξεχύνονται στους δρόμους τυλιγμένοι μ' ότι βαρύτερο είχαν .

   Από μακριά και μέσα στη νυχτερινή παγάδα φέγγουν τα χρωματιστά παράθυρα της εκκλησιάς και ακούγεται ολοκάθαρα , όσο ζυγώνουν , η φωνή των ψαλτάδων : " Χριστός γεννάται δοξάσατε , Χριστός εξ ουρανού απαντήσατε ". Μέσα στην αστροφεγγιά του χιονιού προσεκτικά βαδίζουν γιά την εκκλησία , ενώ ένα παγερό αεράκι , που κατεβαίνει απ' το μετερίζι , ξυλιάζει μούτρα , μύτες , αυτιά , χέρια .

   Μέσα στην εκκλησιά έχει συγκεντρωθεί όλο σχεδόν το χωριό και με κατάνυξη παρακολουθεί τη λειτουργία της Γέννησης απ' τον καλλίφωνο παπά και τις γλυκιές φωνές των ψαλτάδων . " Η γέννησή σου Χριστέ ο θεός ημών , ανέτειλε τω κόσμω το φως το της γνώσεως ..." Η εκκλησία τελειώνει και οι χωριανοί σε ομάδες γυρίζουν στα σπίτια τους γιά το καθιερωμένο κοντοσούφλι ευχόμενοι εαυτούς και αλλήλους  " Χρόνια πολλά και του..χρόνου ".

   Ξεντύθηκε κι' ο παπάς και αφού αναπάυθηκε γιά λίγο , ετοιμάσθηκε φώναξε και τον εγγονό του που πέρασε στον ώμο το δισάκι , πήρε στο χέρι τη μαγκούρα και ξεκίνησαν να περάσουν απ' τα σπίτια των πιστών κατά πως ήταν το έθιμο και να κόψουν το Χριστόψωμο . Μέσα στο μισοσκόταδο και κάτω απ' το ξεροβόρι που ξύριζε στην κυριολεξία , διακρίνονταν οι σιλουέττες του παπά και του εγγονού του που έπρεπε να προσέχουν γιατί το χιόνι είχε παγώσει , καθώς και τα νερά , και υπήρχε φόβος να βρεθούν ξαπλωμένοι χάμω , όπως συνέβη τις προάλλες με την κυρά Γιάννενα που έσπασε το χέρι της και ακόμα τραβιέται .

   Οι χωριανοί περιμένουν το πέρασμα του παπά γιά να το γυρίσουν στο φαγοπότι , γι' αυτό παρακολουθούν τις κινήσεις του παπά απ' τα γαυγίσματα των σκυλιών που μέσα στην πρωινή παγάδα άκούγονται ολοκάθαρα , προδίνοντας κάθε φορά το σημείο που βρίσκεται .

     -  Να τώρα πέρασε στον πέρα μαχαλά κατά τα σφακιανά . Ακούγεται καθαρά η σκύλα του Γίδα .

     -  Τώρα κατηφορίζει προς την Ασπρόβρυση . έχουμε καιρό ακόμα . Με το φτάσιμο του παπά τρέχουν οι σπιτικοί να τον καλωσορίσουν και να του φιλήσουν το χέρι .

Χειμώνας 2005 047

Σ υ ν ε χ ί ζ ε τ α ι.....

ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΑ ΠΟΥ..ΕΣΒΥΣΑΝ : ΧΑΝΙΑ – ΧΑΝΙΤΖΗΔΕΣ - 7ο

 

           ΧΑΝΙ   ΠΟΛΥΜΕΡΟΥ  ΣΤΟ   ΚΟΥΜΕΝΤΑΡΙ

 

    Συνεχίζοντας το δρόμο γιά Ναύπακτο , στο σημείο που αυτός διασταυρώνεται με το δρόμο που οδηγεί στο Κροκύλειο αλλά και σε άλλα ορεινά χωριά της Βορειοδυτικής Δωρίδας , Πενταγιού , Αλποχώρι , Ζωριάνο , Τρίστενο , φτάνοντας μέχρι Αρτοτίνα και Γραμμένη Οξυά , συναντάμε ένα χάνι που υπήρχε από παλιά , η περιοχή ονομάζεται “ Κουμεντάρι “ , και το χάνι , χάνι Πολύμερου , απ’ το όνομα του ιδιοκτήτη . Το χάνι λειτουργούσε στο ίδιο μέρος , απ’ τις αρχές του 20ου αιώνα , και ανήκε στην Κροκυλειώτικη οικογένεια του Δημητρίου Πολύμερου – Χαραλαμπόπουλου , και οι ντόπιοι το ΄λεγαν  “ το καλύβι του Πολύμερου “.

    Στην Τουρκοκρατία , στο Κουμεντάρι , υπήρχε Τουρκαλβανικός οικισμός , και η ονομασία , έχει μάλλον από κει την προέλευσή της , το δε χάνι , ήταν ένα μονώροφο πέτρινο μικρό σπίτι , πάνω στο δρόμο , στην αριστερή πλευρά όπως πάμε γιά Ναύπακτο , με κάποια αποθήκη , και πρόσφερε καφέ , ποτό , πρόχειρο φαγητό , και γενικά υπηρεσίες χανιού , και υπήρχε και η δυνατότητα , διανυκτέρευσης , όπότε οι κάτοικοι των ορεινών χωριών , κατέβαιναν μέχρι το Κουμεντλάρι , κι’ εκεί “έπαιρναν “ το λωφορείο , όταν άρχισε να υπάρχει συγκοινωνία , και ανέβαινα Λιδορίκι Αη συνέχιζαν μετά από κει , γιά Άμφισσα η..Αθήνα . Ο αυτοκινητόδρομος , γιά το Κροκύλειο , έγινε προς το τέλος της δεκαετίας του 1930 , και με τον συνήθη,..τρόπο ,που γίνονταν τότε οι δρόμοι , με προσωπική , δηλαδή , εργασία των κατοίκων και με ελάχιστη Κρατική ενίσχυση . Με το ξεκίνημα της συγκοινωνίας , αυξήθηκαν και οι υποχρεώσεις του χανιού , και προς το τέλος της δεκαετίας του 1950 , έγινε καινούριο κτίριο , ακριβώς απέναντι απ’ τη διασταύρωση του Κροκυλείου , όπου υπήρχαν και υπάρχουν ακόμα οι πέτρινες βρύσες , και τώρα πιά το χάνι έπαιζε ρόλο σταθμού , όπου γίνονταν η ανταπόκριση με όλα τα συγκοινωνιακά μέσα των άγονων ορεινών γραμμών , των χωριών που αναφέραμε στην αρχή .

   Πιό κάτω , στο ποτάμι , οι Κροκυλειώτες είχαν ποτιστικά χωράφια και περιβόλια κηπευτικών , τα λεγόμενα “ κήπια “, καθώς και πολλά οπωροφόρα δέντρα και αμπέλια . Στην απέναντι όχθη του Μόρνου , υπήρχαν επίσης παρόμοια κτήματα που ανήκαν στους κατοίκους του χωριού Περιθιώτισσα , γι’ αυτό και υπήρχαν , κι’ απ’ τις δυό πλευρες του ποταμιού , καλύβες και μικρά αγροτόσπιτα , των νοικοκυραίων , γιά να προσέχουν τα μποστάνια και τα χωράφια τους .

                       ΧΑΝΙ     ΡΕΡΕΣΗ

   Συνεχίζουμε  το οδοιπορικό μας , προς Ναύπακτο , διασχίζοντας την πανέμορφη κοιλάδα του Μόρνου , και περνώντας τη γέφυρα της Ρέρεσης , που ενώνει τις δυό όχθες , σε ένα στενό σημείο , συναντάμε σε μικρή απόσταση στο δεξιό μέρος του δρόμου , στην αριστερή πλέον πλευρά του Μόρνου , τ0 χάνι .

   Όπως είναι γνωσό , ο αυτοκινητόδρομος Ναυπάκτου – Λιδορικίου , άρχισε να γίνεται το 1930 ,  στο σημείο αυτό , που ήταν σταυροδρόμι , άρχισαν να δημιουργούνται μικρά χάνια και εμπορικά καταστήματα , απ’ το 1944 δε , και  μέχρι τη δεκαετία του 1960 , υπήρχαν στην είσοδο της γέφυρας “ Ρέρεση “ , τρία . Τις λεπτομέρειες , τις δανειζόμαστε απ’ το εξαιρετικό , σχετικό βιβλίο , του φίλου Γιάννη Χαλάτση  : “ Διαδρομές του παρελθόντος στη Ναυπακτία και Δωρίδα “.

  Ένα λοιπόν από αυτά , τα χάνια-καταστήματα , ανήκε στους αδελφούς Απόστολο ( 1013-1985 ) και Τάσο ( 1914-2002 ) Αδαμόπουλο , ήταν ένα μικρό καλύβι στην αριστερή πλευρά του δρόμου , μόλις περνούσαμε τη γέφυρα , προς Ναύπακτο . Μεταπολεμικά , οι Αδαμοπουλαίοι έκαναν και εμπόριο , πουλώντας ,αλεύρι , καλαμπόκι και είδη παντοπωλείου . Ήταν ένας μικρός σταθμός μέσα στην ερημιά , και τα αυτοκίνητα που περνούσαν έκαναν στάση γιά μιά ανάσα και ένα καφέ .

   Στα μέσα της δεκαετίας του 1950 , ο Αποστόλης Αδαμόπουλος , μετέφερε το μαγαζί του στην απέναντι πλευρά του δρόμου , σε μιά ξύλινη λυόμενη κατασκευή , δίπλα χτίστηκε και μιά διώροφη κατοικία , όπου μέναι σήμερα η ιδιοκτήτρια . Αργότερα , χτίστηκε το χάνι που ξέρουμε σήμερα , στη δεξιά πλευρά , του δρόμου , διακόσια περίπου μέτρα , πιό πάνω απ’ το πρώτο , και συνεχίζει να το λειτουργεί και σήμερα η κόρη του Αποστόλη , Ελένη Αδαμοπούλου – Τετώρου , προσφέρει δε καφέ , ποτό , φαγητό και έχει και δυνατότητα να φιλοξενήσει και γιά δοανυκτέρευση , ενώ πάντα , το χάνι διέθετε χώρο γιά τη φύλαξη των ζώων , όπως επίσης είχε πάντα δικά του οπωροκηπευτικά .

Χάνια

   Η γέφυρα , τ.Beley , της Ρέρεσης και στο βάθος φαίνεται το παλιό Αδαμοπουλαίϊκο χάνι .

  Παλιότερα , και μέχρι τα μέσα της δεκαετίας του 1950 , στη δεξιά πλευρά του δρόμου , απέναντι απ’ το Αδαμοπουλαίϊκο , υπήρχε και ένα άλλο χάνι – καφενείο , του Λεωνίδα Παναγιωτόπουλου  ( 1899 – 1979 ) , γνωστού ως..Κατσαριά , απ’ την Ελατού , ένα μικρό πλίθινο κτίσμα , όπου οι περαστικοί , ξαπόσταιναν πίνοντας ένα καφέ και μιά ρακή .

  Στις αρχές της δεκαετίας του 1950 , οι Λιδορικιώτες , μετά απ’ τις πολύχρονες ταλαιπωρίες και τα βάσανα , άρχισαν να..ξανοίγονται σιγά-σιγά , με πρώτη εκδήλωση , μιά Πρωτομαγιάτικη εκδρομή στη Ρέρεση , ας..τη θυμηθούμε ..ανασύροντάς την , απ’ το αρχείο μας..

              ΜΙΑ ΑΞΕΧΑΣΤΗ ΠΡΩΤΟΜΑΓΙΑ ΣΤΗ...ΡΕΡΕΣΗ

  “ Είχαμε μπει στη δεκαετία του 1950 , το χωριό μας μόλις είχε αρχίσει ν' ανασαίνει , τα σημάδια της πολύχρονης ταλαιπωρίας ήταν ακόμα ολοφάνερα , οι Λιδορικιώτες έκαναν ξερό κουράγιο και άρχισαν να συμμαζεύουν τα κουρέλια τους και να χτίζουν μιά καινούργια ζωή , ένα καινούργιο Λιδωρίκι , πάνω στα ερείπια και τ' αποκαίδια που άφησαν πίσω τους οι τόσες συμφορές .
   Το χαμόγελο , που είχε για χρόνια χαθεί , άρχισε δειλά-δειλά ν' ανθίζει πάλι στα Λιδορικιώτικα χείλια , το χωριό μας ξαναγεννήθηκε απ' τη στάχτη του , κι' οι χωριανοί με το χαμένο , για χρόνια , κέφι και το παραδοσιακό τους χιούμορ άρχισαν να βλέπουν τη ζωή αλλιώτικα , με αισιοδοξία , οι αυλές ξαναγέμισαν με γλάστρες , οι αργαλιοί βρήκαν πάλι το ρυθμό τους και τ' αηδονάκια , που χρόνια είχαν βουβαθή , άρχισαν πάλι να το λένε στη ρεματιά , τα κοπάδια βγήκαν πάλι ελεύθερα στη βοσκή σκορπίζοντας στον πεντακάθαρο αέρα τις μελωδίες των κουδουνιών τους , η όμορφη Λιδορικιώτικη ζωή άρχισε να βρίσκει το ρυθμό της , η νεκρωμένη καρδιά του χωριού μας άρχισε πάλι να χτυπάει...
   Aνασκαλίζοντας λοιπόν τις παιδικές αναμνήσεις , μέσα στα τόσα και τόσα ασχημα , που είχαν μαζευτεί στις τρυφερές μας καρδιές , απ' όσα πέρασε τότε ο τόπος μας , απ' τη δυστυχία και τον πόνο , διάλεξα τις πανέμορφες εικόνες από μιά αξέχαστη Λιδορικιώτικη πρωτομαγιά στη Ρέρεση , εικόνες μοναδικές , αναλλοίωτες μετά από τόσα χρόνια πούχουν περάσει , και είναι πράγματι πολλά..πάρα πολλά....
   Μέρες πριν οι νοικοκυρές είχαν την έγνοια της εκδρομής , κανόνιζαν το...μενού , τι φαγητό θα φτιάξει η κάθε μιά , σύμφωνα πάντα με τις δυνατότητες που υπήρχαν τότε και ήταν αρκετά περιορισμένες , πίτες , ντολμάδες , φρεσκοζυμωμένο ψωμί κι' ότι άλλο θα βόηθαγε στην πρωτομαγιάτικη ..καλοπέραση , την είχαμε τόσο ανάγκη άλλωστε μετά απ' τις ταλαιπωρίες και τις στερήσεις τόσων χρόνων...
   Η μεταφορά θα γινόταν με το λεωφορειοφορτηγό(!!) του Κώστα (;) Κωστόγιαννη , που έκανε δρομολόγια Λιδορίκι-Αρτοτίνα και φυσικά με τα αυτοκίνητα των...σωμάτων ασφαλείας , δηλαδή τζίπ και 3/4 , συμμετέχοντες ; ο Παπακοράκης , οικογενειακώς , ο Γ.Παπαγεωργίου , Μοίραρχος της Χωρ/κής , Δημοσθένης Παπαθανασόπουλος , Έφορος , μετά της συζύγου του Ρεβέκκας , Τραπεζικοί , Ταμειακοί , Δασικοί , Χωροφύλακες και όλοι σχεδόν οι υπάλληλοι που υπηρετούσαν τότε στο χωριό μας και συμμετείχαν πάντα σ' όλες σχεδον τις...κοινωνικές εκδηλώσεις του χωριού μας , που δεν ήταν βέβαια και πολλές....

   'Ολα λοιπόν ήταν 'ετοιμα , τα εκδρομικά φαγητά , στα κοφίνια , οι νταμουζάνες με το απαραίτητο κρασί , απ' όλα τα καλούδια είχε ο μπαξές , μα εκείνο που ήταν άφθονο και περίσσευε , ήταν το κέφι , η δίψα γιά διασκέδαση , όλοι είχαν την ανάγκη να ξεδώσουν , να ξεσκάσουν πνιγμένοι τόσα χρόνια απ' τις στενοχώριες και τις ταλαιπωρίες , ήταν κι' αυτός ένας τρόπος να ξεφύγουν απ' τη δυστυχία και τη μιζέρια που τους κατάτρωγε , τόσα χρόνια , τη ζωή .
   Την προηγούμενη μέρα ο Παπαγεωργίου , ο Μοίραρχος , σχωρεμένος από χρόνια , πήγε με το τζίπ και ...επιθεώρησε το χώρο και έκανε και τη σχετική...χωροταξική μελέτη , κι' έτσι λοιπόν δεν πηγαίναμε στα...τυφλά , η επιχείρηση ήταν απόλυτα οργανωμένη παρακαλώ....
Ανήμερα λοιπόν , πρωί-πρωί φορτώθηκαν τα πράγματα , ταχτοποιήθηκαν στα αυτοκίνητα και με πρώτες- πρώτες τις κυρίες βολευτήκαμε όλοι στο λεωφορειάκι του Κωστόγιαννη και τα ...οχήματα της Αστυνομίας , εμείς βέβαια τα παιδιά , χωθήκαμε όπως-όπως όπου υπήρχε χώρος , άλλωστε ποιόν νοιαζόταν για κάθισμα , μας έφτανε η βόλτα με αυτοκίνητο , η καβάλα όπως λέγαμε τότε , λίγο ήταν ;
   Η αναχώρηση είχε πανηγυρικό χαρακτήρα , με τα τραγούδια μας , τα καλαμπούρια και τα πειράγματα που συνεχίστηκαν , ασταμάτητα , μέχρι τη Ρέρεση , διαδρομή όχι και τόσο μικρή ( χρονικά τουλάχιστον ) για την εποχή εκείνη , που οι δρόμοι ήταν στα κακά τους χάλια , αλλά και τα αυτοκίνητα σε ακόμα χειρότερα .
   Εγώ στριμωγμένος , πίσω- πίσω στο λεωφορειάκι , καθόμουνα κάτω με την πλάτη ακουμπισμένη στα κοφίνια και τις νταμουζάνες , έχοντας ανάμεσα στα ανοιχτά μου πόδια ένα μπακράτσι με γιαούρτι , σκεπασμένο με μιά , κλασσική για την εποχή πιά , μπλέ καρώ πετσέτα και ήμουνα υπεύθυνος για την ασφάλειά του .
Φτάσαμε λοίπόν κάποτε , κόντευε μεσημέρι , στη Ρέρεση βραχνιασμένοι απ' τα τραγούδια και τις φωνές και στρατοπεδεύσαμε στον προκαθορισμένο χώρο , στρώθηκαν οι απαραίτητες κουρελούδες , ανοίχτηκαν τα τροφοδέματα και ξεκίνησε μετά τις ευλογίες του παπά Κοράκη το πανηγύρι , παιχνίδια , τραγούδια , πειράγματα , γέλια και φωνές αντιλαλούσαν στη ρεματιά που ήταν δίπλα μας , ενώ απ' το χάνι , που ήταν λίγο πιό πάνω , μας κοίταγαν και μας χαιρετούσαν .
   Όπως ήταν επόμενο , τσάκα-τσάκα στήθηκε χορός και σε λίγο το γλέντι άναψε του καλού καιρού , όλοι ξεφάντωναν σαν μικρά παιδιά , όλες οι έγνοιες είχαν μείνει στο χωριό , εδώ υπήρχε μόνο κέφι , γλέντι και ξενοιασιά , πραγματικό παραλήρημα....
   Τα παιδιά παρέες - παρέες παίζαμε όλα τα παιχνίδια της ..εποχής , κρυφτό , κυνηγητό , μακρυά γαιδούρα , μπάλα , στριφογυρίζοντας ανάμεσα στο χορό και τα..τραπέζια τσιμπολογώντας απ' τα απλωμένα πάνω στις κουρελούδες φαγητά , φροντίζοντας να φέρνουμε νερό από έναν άμπλα , που ήταν παρα κάτω κοντά στη ρεματιά , κι' αφού ξεθεωθήκαμε απ' το τρεχαλητό αρχίσαμε το μπίζ και τα σχετικώς πιό ξεκούραστα παιχνίδια ενώ οι μεγάλοι χόρευαν και ταγουδούσαν ασταμάτητα .
   Μεταξύ των εκδρομέων ήταν κι' όλη ,σχεδόν , η αστυνομική δύναμη του Λιδορικίου , ένας δε χωροφύλακας , Νιόνιο τον έλεγαν θυμάμαι , ήταν φοβερός καλαμπουρτζής και έκανε διάφορα αστεία νουμεράκια , είχε κι' ένα ψεύτικο μουστάκι , που μιά το φορούσε και μιά τόβγαζε και στην αρχή μας έκανε μεγάλη εντύπωση , σε κάποιο ...χορευτικό λοιπόν νούμερο , σε στυλ καν-καν , τούφυγε το παπούτσι που αφού διέγραψε μιά τροχιά αρκετών μέτρων περνώντας πάνω απ' τα κεφάλια των χορευτών , προσγιαουρτώθηκε ..ανωμάλως μέσα στο μπακράτσι με το γιαούρτι κάνοντας όλους ήταν γύρω απ' αυτό κάτασπρους . Το γέλιο που έπεσε φυσικά και δεν περιγράφεται , όπως είναι δύσκολο να περιγραφεί η ατμόσφαιρα που επικρατούσε όλη την ώρα απ' τη στιγμή που φτάσαμε , σιγά-σιγά κατέβηκαν κι' απ' το χάνι περαστικοί και έγιναν ένα με μας και ήμασταν πιά όλοι μια μεγάλη-μεγάλη παρέα που ξεφάντωνε .
   Σιγά-σιγά όμως απ' το φαγητό , το κρασί, το χορό και το τραγούδι άρχισε να εμφανίζεται και η νύστα , πολλοί λοιπόν ξάπλωσαν στον ίσκιο , κάτω απ' τα δέντρα που ήταν γύρω , και πήραν και τον υπνάκο τους ενώ ο χορός , το φαγοπότι και το τραγούδι καλά κρατούσαν .
   Μόλις ο ήλιος άρχισε να πέφτει άρχισαν οι ετοιμασίες της επιστροφής , μαζεύτηκαν όλα τα συμπράγκαλα , ο χορός βέβαια συνεχιζόταν , και σε κάποια στιγμή δόθηκε το πρόσταγμα της ...αναχώρησης , που έγινε βέβαια με βαρειά καρδιά , έτσι όμως είναι τα ωραία πράγματα στη ζωή μας , κρατάνε , δυστυχώς ...πολύ-πολύ.. λίγο....”

 

IMG_0002 
  Χαρακτηριστική φωτογραφία του τότε χανιού της Ρέρεσης , του Αδαμοπουλαίϊκου , το 19θέσιο Ford , που έκανε , απ’ το1950 μέχρι και το 1952 , τη συγκοινωνία Ναύπακτος – Λιδορίκι , έχει κάνει τη..συνηθισμένη του ..στάση , γιά καφέ , στο χάνι , την 30 Αυγούστου 1950 ! Η φωτογραφία είναι απ’ το αρχείο Ιωαν. Δούνη .

 

   Σιγά – σιγά , τα χάνια ..έσβυσαν , και όσα απόμειναν λειτουργούν , πιά , σαν κεφετεριο..εστιατόριο..ταβέρνες , το ίδιο και το χάνι Ρέρεση , το “ κρατάει “ η κόρη του αείμνηστου Αποστόλη Αδαμόπουλου , Ελένη Αδαμοπούλου – Τετώρου , και μάλιστα με πολύ μεγάλη επιτυχία .

   Ο επισκέπτης , θα βρει πάντα καλό φαγητό , και μάλιστα κυνήγι , καλομαγειρεμένο απ’ την κ . Ελένη , κι’ όλοι όσοι πέρασαν , ξαναπερνάνε γιά αγριογούρουνο , λαγό , φάσες , κεφτέδες  κλπ , κι’ έχουν να το λένε ….

Σ υ ν ε χ ί ζ ε τ α ι ………

ΧΡΙΣΤΟΥΓΕΝΝΙΑΤΙΚΑ ΕΘΙΜΑ - ΛΑΟΓΡΑΦΙΑ

 

   “  ΟΙ     ΚΑΛΙΚΑΝΤΖΑΡΟΙ “

 

       Γενικά

   Ελληνική δοξασία (αρχαίας καταγωγής) «δαιμόνιων» που σύμφωνα με σύγχρονη δοξασία εμφανίζονται κατά το Δωδεκαήμερο (25 Δεκεμβρίου - 6 Ιανουαρίου). Σύμφωνα με τη λαϊκή δοξασία τις μέρες αυτές τα «νερά είναι αβάφτιστα» και οι καλικάντζαροι βγαίνουν από τη γη για να πειράξουν τους ανθρώπους τώρα που ο Χριστός είναι και εκείνος αβάφτιστος.

      Άλλες ονομασίες

«Καλικάντζαροι» (Πανελλαδική κοινή ονομασία), «Καλκατζόνια», «Καλκάνια», «Καλιτσάντεροι», «Καρκάντζαροι», «Σκαλικαντζέρια», «Σκαντζάρια», «Τζόγιες», «Λυκοκάντζαροι», «Καλικαντζαρού», «Καλικαντζαρίνες», «Καλοκυράδες», «Βερβελούδες», «Κωλοβελόνηδες» κ.ά.

   Όλοι οι παραπάνω δεν θα πρέπει να συγχέονται με άλλα «δαιμόνια» της Ελληνικής υπαίθρου, που έχουν μεν τα ίδια χαρακτηριστικά αλλά που εμφανίζονται μέσα σ΄ όλο το χρόνο όπως οι «Βουρκόλακες» (=Βρυκόλακες), «Βουρβούλακες», «Παγανοί», «Αερικά», «Ξωτικά», «Παρωρίτες» σε αντίθεση με τους «Τσιλικρωτά» (Καρδαμύλη Μάνης), «Καλιοντζήδες» (Ήπειρος), «Πλανήταροι» και «Πλανηταρούδια» (Κύπρος), «Κατσι-άδες» (Χίος), «Κάηδες» και «Καλισπούδηδες» (Σάμος), «Κάηδες» αλλά και «Καημπίλιδες» (Κάρπαθος), «Σιβότες» και «Σιφώτες» (Καππαδοκία), και ακόμη «Χρυσαφεντάδες» [Χρυσαφεντάδες Ας εμάς καλοί] (Οινόη-Πόντος) που γενικά αυτοί εμφανίζονται και συμπεριφέρονται και ως καλικάντζαροι.

      Μορφή Χαρακτηριστικά

   Ο λαός τους φαντάζεται με διάφορες μορφές κατά περιοχή με κοινό γνώρισμα την ασχήμια τους. Κατά Αραχωβίτικη περιγραφή αυτοί είναι: «κακομούτσουνοι» και «σιχαμένοι», «καθένας τους έχει κι απόνα κουσούρι, άλλοι στραβοί, άλλοι κουτσοί, άλλοι μονόματοι, μονοπόδαροι, στραβοπόδαροι, στραβόστομοι, στραβοπρόσωποι, στραβομούρηδες, στραβοχέρηδες, ξεπλατισμένοι, ξετσακισμένοι και κοντολογής όλα τα κουσούρια και τα σακατιλίκια του κόσμου τα βρίσκεις όλα πάνω τους».

   Συνήθως φαντάζονται νάνοι, αλλά και ψηλοί, σκουρόχρωμοι, με μαλλιά μικρά και ατημέλητα, μάτια κόκκινα, δόντια πιθήκου, δασύτριχοι, χέρια και νύχια πιθήκου, πόδια γαϊδάρου ή το ένα γαϊδάρου και το άλλο ανθρώπινο, ("μισοί γαϊδούρια και μισοί άνθρωποι όπως λένε στη Σύρο) αλλά και σαν «μικροί σατανάδες» - (σατανοπαίδια όπως λένε στη Νάξο), άλλοτε γυμνοί και άλλοτε ρακένδυτοι με σκούφο (οξυκόρυμβο) από γουρουνότριχες και με παπούτσια άλλοτε σιδερένια και άλλοτε με τσαρούχια ή τσαγγία.

   Η τροφή τους κυρίως ακάθαρτη: σκουλήκια, βαθράκοι (=βάτραχοι), φίδια, ποντίκια κ.ά. χωρίς αυτό να σημαίνει ότι αποστρέφονται τα εδέσματα του Δωδεκαήμερου.
Είναι πολύ ευκίνητοι ανεβαίνουν στα δένδρα πηδούν από στέγη σε στέγη σπάζοντας κεραμίδια κάνοντας μεγάλη φασαρία. Και ότι βρουν απλωμένα τα ποδοπατούν. Άμα βρουν ευκαιρία κατεβαίνουν από τις καμινάδες στα σπίτια και μαγαρίζουν τα πάντα.

   Σε μερικά μέρη τους καλικάντζαρους τους συνοδεύει η μάνα τους η «Καλικατζαρού» που τους «ορμηνεύει» τι να πειράξουν. Σε κάποια νησιά οι καλικάντζαροι έρχονται με τις γυναίκες τους ή μόνο οι γυναίκες τους οι «καλικαντζαρίνες»! Και προκειμένου οι νοικοκυραίοι να αποφύγουν ένα τέτοιο συρφετό ρίχνουν στα κεραμίδια κομμάτια από χοιρινό ή λουκάνικα ή ξηροτήγανα! Στη Νάξο τις γυναίκες των καλικάντζαρων τις αποκαλούν «Καλοκυράδες» για να τις καλοπιάσουν (εξευμενίσουν), ενώ στη Κωνσταντινούπολη «Βερβελούδες». Ο αρχηγός των καλικάντζαρων στη παλιά Αθήνα λεγόταν «κωλοβελόνης» ενώ στη Θεσσαλία «αρχι-τζόγιας» (και «τζόγιες» οι καλικάντζαροι) στη δε Κωνσταντινούπολη «Μαντρακούκος». Στη δε Νάξο οι καλικάντζαροι φαντάζουν και χορευταράδες, αρπάζουν όποιον βρουν τη νύκτα και τον στροβιλίζουν στο χορό μέχρι να πέσει λιπόθυμος, ο γνωστός χορός των καλικάντζαρων.

      Προέλευση

   Κατά διάφορες ελληνικές δοξασίες οι καλικάντζαροι ήταν άνθρωποι με κακιά μοίρα μεταβαλλόμενοι σε δαιμόνια, γίνονται δε καλικάντζαροι αυτοί που έχουν γεννηθεί μέσα στο Δωδεκαήμερο εκτός και αν βαπτισθούν αμέσως, ή εκείνοι στους οποίους ο ιερέας δεν ανέγνωσε σωστά τις ευχές του βαπτίσματος, τα τερατώδη βρέφη, ή κατά τους Σιφναίους όσοι πέθαναν στο Δωδεκαήμερο ή αυτοκτόνησαν, στη Μακεδονία: όσοι δεν έχουν ισχυρό Άγγελο για να τους προστατεύει από τον Σατανά.

      Διαμονή

   Οι καλικάντζαροι έρχονται (βγαίνουν) τη παραμονή των Χριστουγέννων, (στη Σκιάθο: με πλοιάριο, στην Οινόη: με χρυσή βάρκα, στην Ικαρία: επί των φλοιών των καρυδιών) από «το κάτω κόσμο» τον Άδη. Συνήθη μέρη που μένουν μετά τον ερχομό τους είναι οι μύλοι, τα γεφύρια, τα ποτάμια και τα τρίστρατα (μεγάλα μονοπάτια) όπου παραμονεύουν μόνο κατά τη νύκτα και φεύγουν με το τρίτο λάλημα του πετεινού.
   Εκτός του Δωδεκαήμερου τον υπόλοιπο χρόνο μένουν στα έγκατα της γης και πριονίζουν το δένδρο που κρατά τη γη (παραλλαγή του μυθικού Άτλαντα). Βγαίνουν δε στην επιφάνεια κοντά στο τέλος της εργασίας τους, από το φόβο μήπως τελικά η ετοιμόρροπη γη τους πλακώσει (στη Μακεδονία: για να γιορτάσουν πρόσκαιρα τη νίκη τους), όταν δε κατεβαίνουν βρίσκουν το δένδρο ακέραιο και ξαναρχίζουν το πριόνισμα. Το δένδρο των Χριστουγέννων συμβολίζει αυτή ακριβώς την ακεραιότητα και τη Θεϊκή δύναμη και προστασία με την παρουσία του Χριστού.

      Βλάβες

   Γενικά πιστεύεται ότι οι καλικάντζαροι αδυνατούν να βλάψουν τους ανθρώπους αλλά μόνο να τους πειράξουν, ενοχλήσουν ή να τους φοβίσουν αφού θεωρούνται (στη Μακεδονία) μωροί και ευκολόπιστοι. Λέγεται ότι ανεβαίνουν στους ώμους των ανθρώπων που συναντούν τη νύκτα και προσπαθούν να τους πνίξουν αν δεν αποκριθούν σωστά σε ότι ερωτηθούν ή κατ΄ άλλους τους παρασύρουν σε χορό που όμως τους καλούς χορευτές τους ανταμείβουν ή κατ΄ άλλους παίρνουν τη μιλιά σε όποιον μιλήσει κατά τη συνάντηση μαζί τους.
   Επίσης μπαίνοντας στις οικίες απ΄ όπου μπορέσουν μαγαρίζουν τη κουζίνα σε ότι δεν είναι νοικοκυρεμένο, αρπάζουν ενδύματα, «βασανίζουν τις ακαμάτρες... γι΄ αυτό τα κορίτσια το 40ήμερο προσπαθούν να φτιάξουν όσο γίνεται πιο πολύ γνέμα» (Σάμος) ή σκορπούν το αλεύρι, τη τέφρα από το τζάκι τη «δωδεκαμερίτικη» ή «καλικαντζαρήσια» ή «τη στάχτη που δεν άκουσε το εν Ιορδάνη» και που θεωρείται ακατάλληλη για οποιαδήποτε χρήση.

      Αποτρεπτικά μέσα

   Τα αποτρεπτικά μέσα που λαμβάνονται κατά των Καλικάντζαρων διακρίνονται σε τρεις κατηγορίες:

  1. Πράξεις χριστιανικής λατρείας: α) Το σημείο του Σταυρού στη πόρτα, στα παράθυρα, στις καμινάδες, τους στάβλους και στα αγγεία λαδιού και κρασιού. β) Ο Αγιασμός των σπιτιών και μάλιστα τη παραμονή των Φώτων.
  2. Επωδές: όπως «ξύλα, κούτσουρα, δαυλιά καημένα» (Καλαμάτα) που όταν ακούσουν οι καλικάντζαροι φεύγουν ή η απαγγελία του «Πάτερ ημών….» (τρις).
  3. Μαγικές πράξεις: Κάπνισμα με δυσώδεις ουσίες (παλιοτσάρουχου), εμφανή επίδειξη χοιρινού οστού, περίαπτα (χαϊμαλιά) πίσω από τη πόρτα, το μαυρομάνικο μαχαίρι, το αναμμένο δαυλί ("τρεχάτε γειτόνοι με τα δένδρινα δαυλιά" Τριφυλία).

   Τη παραμονή των Θεοφανίων τους «ζεματίζουν» από το λάδι που παρασκευάζουν οι νοικοκυρές τηγανίτες (λαλαγγίτες, λουκουμάδες). Όταν όμως συλλάβουν κανένα από τους καλικάντζαρους τον δένουν και τον υποχρεώνουν να μετρήσει τις τρύπες του κόσκινου!

       Φυγή

   Πασίγνωστη είναι η δοξασία που όταν οι καλικάντζαροι φεύγουν (κατέρχονται στη γη) κατά τον αγιασμό των οικιών που φωνάζουν σε τροχαίο ρυθμό:


«Φεύγετε να φεύγωμε
τι έρχεται ο τρελόπαπας
με την αγιαστούρα του
και με τη βρεχτούρα του.
Μας άγιασε μας έβρεξε
και μας, μας εκατέκαψε!» ή «και θα μας μαγαρίσει»


   Από τη παραμονή και ανήμερα των Φώτων πραγματοποιείται καθαρμός των χωριών των οικιών και της υπαίθρου με φωτιές υπαίθριες.

      Ιστορικό δοξασίας

   Για τη προέλευση αυτών των δαιμόνων υπάρχουν οι ακόλουθες απόψεις:

  • Από την αρχαία Ελληνική Μυθολογία περί των Σατύρων και του Πάνα (Schmidi).
  • Από την αρχαία Ελληνική Μυθολογία περί των Κενταύρων (Mayer, Lawson).
  • Από τη νεώτερη φαντασία των Ελλήνων εξ αφορμής αρχαίων μύθων (Ν. Πολίτης).
  • Εκ των αιγυπτιακών κανθάρων (Boll, που συμφωνεί και ο Κουκουλές).
  • Εκ του δυτικού αετώματος του Παρθενώνα (Σβορώνος).
  • Ως δαιμόνια της εστίας του πυρός (Δεινάκης).

         Ετυμολογία

   Επίσης διαφορετικές είναι και οι απόψεις περί της ετυμολογίας της κοινής ονομασίας τους «καλικάντζαροι». Κύριες εκ των οποίων είναι:

  • Ως παράγωγο από την Τουρκική γλώσσα (κατά Schmidt και Wachsmuth).
  • Εκ του «καλός + κάνθαρος» [Καλικάνθαρος] Κοραής (Άπαντα Δ΄) που συμφωνούν αργότερα ο Boll, ο Κουκουλές και ο Μπούντουρας.
  • Εκ του «λύκος + κάνθαρος» παρήγαγε επίσης και ο Πολίτης (Πανδώρα).
  • Εκ του «λύκος + άντζαρος » [= ανήρ] παρήγαγε ο Λουκάς (Φιλολογικές επισκέψεις).
  • Επίσης εκ του «καλίκιν + τσαγγίον» ή «καλός + τσαγγίον» και της μεγεθυντικής κατάληξης –άρος (= ο φέρων καλά τσαγγία, υποδήματα, αντί καλίκια) ή ο φέρων καλίκια αντί τσαγγίων όπως παρήγαγε ο Πολίτης.
  • Εκ του λατινικού «καλιγάτος» “Caligatus” ετυμολόγησε ο Οικονόμου.
  • Τελευταία (1955) η ετυμολογία του Παντελίδη υποστήριξε εκ του «καλίκιν + άντζα».
  • Εκ των ξένων ο Lawson παρήγαγε ετυμολογία εκ του «καλός + κένταυρος» ενώ
  • Ο Δεινάκις υποστηρίζει ότι η ετυμολογία του ονόματος είναι παράγωγο του «καρκάντζι» (καρκάντζαρος) που σημαίνει το ξηρό, κεκαυμένο, o τσουρουφλισμένος.

        Παροιμίες

   Αυτός γεννήθηκε στην «εποχή των καλικαντζάρων». Λέγεται για άτομα άτολμα και ευθυνόφοβα (Μακεδονία).

   Απ’ τη  Βικιπαίδεια